Mati Iturralde Martínez de Lizardui (Vitoria-Gasteiz, 1958) é médico e vive en Zuia, onde traballa como informático no Instituto Vasco da Saúde. Esta semana deu unha conferencia no pobo para informar sobre o coronavirus e facer fronte á "histeria colectiva" que se está estendendo. Di que se están fallando as políticas para facer fronte ao virus: "Temos que asumir que nos imos a contaxiar e pór forzas e medios para protexer e protexer aos máis vulnerables", engadiu. Por outra banda, mostrou a súa preocupación polas mensaxes xenófobas que se están emitindo en contra de determinados colectivos e asegurou que non se pode falar.

Que sabemos da epidemia?

Cada vez máis, e sobre todo pola achega de China. Ao principio, sobre todo en Europa e EE.UU., quixeron pór en cuestión as medidas impostas polo goberno chinés, porque se trataba dunha mostra de mando militar, fascismo... E a verdade é que o tempo demostrou que foron eficaces, e está controlado nun país no que había unha epidemia tremenda. Iso é o que sabemos.

Aquí esa estratexia non funcionou?

A estratexia chinesa quíxose implantar aquí, pero de forma lixeiro. En Italia e aquí tamén en parte, tentouse pór en marcha unha estratexia para frear o virus, pero é certo que a cultura social e política de aquí non é a mesma, porque o individualismo ten moito peso, e está a funcionar. Somos sociedades moi diferentes e na nosa sociedade o benestar de todos non é tan importante como en China; aquí cada un quere salvarse a si mesmo, protexer a súa pequena contorna e non ponse medidas para o ben común. Cando estas estratexias se pon en marcha aquí non funcionan.

O noso sistema sanitario é capaz de controlar o virus?

Desde o inicio da crise sanitaria, os gobernos expuxeron que o sistema público é capaz de controlar a situación e cada día está a demostrarse que non é capaz. O sistema non é flexible e non está organizado para dar resposta a esta situación, polo que neste momento os hospitais están a piques de colapsarse e en atención primaria a maioría dos centros de saúde de Vitoria-Gasteiz non teñen pacientes. Obsérvase o desequilibrio xerado polo medo. Si non explicas ben cal vai ser o proceso e que vai facer, a reacción da xente será negativa, ata que os servizos cheguen a colapsar.

Que medidas hai que tomar?

É difícil dicilo, pero o que vimos até agora é que o virus ten un gran impacto sobre as persoas maiores e os máis vulnerables. Hai que coidalas e protexelas doutras persoas, e todos temos que aceptar que temos a oportunidade de contaxiarnos, que non vai ser algo grave, pero hai que evitar chegar a esas persoas vulnerables coa enfermidade. Hai que organizar a vida colectiva respecto diso.

É adecuada a medida de peche de centros?

Non é eficaz, pode ser nunha parte moi pequena a vía de transmisión para non ter fillos, pero a medida adoptada é a que menos custo económico ten. O que pasa cos nenos tamén pasa coas persoas adultas, e non se expón pechar Mercedes ou Michelin para a quincena, e quizá sexa máis efectivo, porque hai moita xente que se move ao redor. Tomouse unha medida lixeiro, porque a adopción doutras medidas sería moi cara.

Houbo, pois, unha valoración económica.

Desde o principio. Por exemplo, a decisión de illamento que se tomou en Italia debeuse a que o sistema de saúde estaba superado e non podían recibir máis xente. Aquí tamén imos por ese camiño. O día que compareceu o Goberno Vasco esperaba que se tomasen medidas máis estritas que eu esperaba, que se pechase Vitoria, e non o fixeron, pero non sei si poderano manter. Todo está enfocado a gañar tempo e enfrontarse ao virus. Quizais ese momento acabóusenos e temos que pensar en como protexer á xente débil e á xente vella, e todos os demais temos que aceptar que ese virus vai estar na nosa vida, agora e nos próximos anos.

É preocupante o medo que se está abrindo? Que está a pasar nos supermercados, por exemplo?

Iso non me preocupa tanto, porque o consumo é consumo. Preocúpame máis até onde pode chegar esa histeria colectiva. O medo cambia a actitude da xente cara ao outro e sitúao totalmente nun esquema do individualismo. Cada un quere salvarse a si mesmo e iso é o que me preocupa neste momento. Durante estes días, as persoas que traballamos na sanidade recibimos numerosas mensaxes racistas contra a etnia xitana, comentarios vergoñosos, e esa actitude está a intensificarse. O individualismo supón unha gran carga do medo e iso é moi perigoso nunha sociedade desestructurada como a nosa. A xente está cansa e sobrevive ás situacións; e cando se ve envolvida nesa histeria colectiva para non atrapar o virus, busca aos seus inimigos, que sempre son os máis débiles.

Como enfrontar o medo?

Por unha banda, tócanos esixir información e non crer todo o que se di na televisión. Somos adultos e debemos saber diferencialos e saber que non podemos ter información precisa en todo momento. Doutra banda, debemos entender que o virus estará probablemente connosco, que nos imos a contaxiar e coidar aos máis vulnerables da zona.

Que pasos deberían darse por parte do Goberno?

Hai que marcar ben as prioridades e coidar dos máis débiles. E en segundo lugar, si obsérvase que o sistema se desborda, si non se pode acoller a todo o mundo, haberá que tomar medidas e socializar as empresas sanitarias. Por exemplo, en Vitoria-Gasteiz hai un hospital privado: por que non pódense utilizar esas camas nun momento? As unidades de atención hospitalaria dispoñen de camas que non poden ampliarse. Por tanto, hai que articular estratexias eficaces para evitar este panorama, con máis camas, máis profesionais. Tamén hai que esixir responsabilidade á sociedade, que a coide entre eles, xa que moitas persoas poden ser atendidas en casa. Hai un protocolo nos hospitais e hai que seguilo.