Hai dez anos, unha nova representación do conflito que se prolonga durante 45 anos viviu nos arredores da cidade dO Aaiun, no Sahara Occidental ocupada. O 8 de novembro de 2010 as forzas de seguridade marroquís derrubaron violentamente o campamento de Gdeim Izik, no leste de Marrocos. O campamento, formado por centenares de haimas, reivindicaba os dereitos económicos e sociais dos saharauís, algúns deses dereitos que se lles negan sistematicamente desde que Marrocos tomou pola forza o control do territorio do Sahara Occidental. Expertos como Noam Chomsky consideran que esta mobilización pacífica é un antecedente da primavera árabe.

A reacción de Marrocos ante a organización da sociedade civil saharauí deixou clara a súa posición no conflito: represión dura, detencións, torturas, xuízos con garantías incertas, sentenzas longas, presos políticos. Ocupación fronte a resistencia. Contra a dignidade, a forza.

Hoxe en día, a dez anos de distancia, non se pode dicir que se avanzou moito na resolución do conflito. Desde 2010, dezanove activistas saharauís cumpren penas de 20 anos e de vida por participar nas mobilizacións de Gdeim Izik e reivindicacións

seguen sen conseguilo. Mentres tanto, os dereitos dos saharauís seguen sendo vulnerados e Marrocos controla a maioría do territorio do Sahara Occidental, enriquecéndose grazas aos seus recursos naturais e garantindo o apoio dunha comunidade internacional que non ofrece máis que axuda humanitaria e unha misión de moi limitada competencia aos saharauís. Nacións Unidas renovou o 30 de outubro a súa misión ao Sahara Occidental (MINURSO), unha misión sen competencias para a defensa dos Dereitos Humanos e que tras 28 anos no territorio non cumpriu o seu mandato: organizar un referendo de autodeterminación.

Con todo, como todos estes anos demostran, a estratexia marroquí non influíu na determinación do pobo saharauí. Na pasarela ilegal de Guerguerat, que une Marrocos e Mauritania e pasa polos territorios gobernados pola RASD, os saharauís organizaron desde finais de outubro un novo campamento para esixir ás Nacións Unidas que organicen dunha vez por todas un referendo que permita decidir sobre o seu presente e futuro e que compense así unha débeda que se converteu en histórica. Unha organización que non atopou tempo para nomear a un novo representante especial para o Sahara Occidental en ano e medio.

Así, o 8 de novembro é un novo sinal obrigatorio no calendario de memoria e solidariedade. En concreto, nun mes sementouse a semente das vulneracións de dereitos que aínda perdura case medio século. 1975, Marcha Verde. O 6 de novembro dese mesmo ano, Marrocos levou á poboación civil aos territorios saharauís para reivindicar a soberanía sobre esta terra. 1975, firma dos Acordos de Madrid. Uns días máis tarde, o 14 de novembro, España, Marrocos e Mauritania repartiron a xestión do territorio, en contra da orde de descolonización do Estado español como potencia administrativa dun territorio sen autonomía.

Estas dúas datas deron inicio a unha lista cada vez máis longa de aniversarios que non nos gustaría lembrar. Pero vémonos na necesidade de lembrar unha e outra vez todos estes días para que non caian nun esquecemento específico. Para que a memoria non coincida coa ampla colección de traizóns ao pobo saharauí, e así celebremos un día o triunfo da dignidade.