- Fronte aos factores económicos que representan unha cohesión social saudable, o desequilibrio entre os grupos de idade que provocou o despoboamento pode hipotecar o futuro da Montaña Alavesa.
En Álava, Mendialdea é a comarca con menor densidade de poboación (5 hab./km2), e só no País Vasco, a comarca dos Pireneos de Navarra é a que presenta unha menor densidade. Deste xeito, tal e como recolleu Gaindegia, "o despoboamento é o maior mal que ten o territorio". A principios do século XX, a Montaña Alavesa contaba cuns 8.000 habitantes, e na actualidade conta con 2.912 habitantes censados. "Nos últimos dez anos, a Montaña Alavesa ha perdido o 8,3% da poboación total da CAV". De feito, a crise económica que seguiu á crise económica de 2008 provocou unha gran perda de poboación no territorio, e outros factores tamén contribuíron a profundar na enfermidade do despoboamento.
Os servizos, lonxe
Así, o Observatorio para o Desenvolvemento Económico e Social destacou na recente fotografía socioeconómica das comarcas do País Vasco que Montaña Alavesa se quedou fóra dos eixos centrais da ordenación territorial xeneral e que os seus servizos básicos están moi lonxe, "máis lonxe que en ningún outro país".
Á súa vez, trátase dunha rexión cun tecido económico débil, polo que Mendialdea ofrece poucas posibilidades de "desenvolver proxectos de vida de forma integral" e "hai tempo que non pode competir coa capital".
Si fixámonos nos datos, o problema demográfico de Mendialdea é evidente:"A presenza de nenos na comarca é moi baixa (11,6%), moi inferior á de Euskal Herria (-2,8%). Con todo, o maior buxán dáse nas xeracións de 15 a 29 anos, cuxa presenza se limita ao 9,6% da poboación". A ausencia de xeracións novas vincúlase a unha presenza débil de mulleres, e as xeracións maiores de 45 anos teñen unha presenza maior da habitual. "Sobre esa base, é difícil que haxa unha representación equilibrada das xeracións no futuro", engadiu. Os desequilibrios e a falta de vitalidade entre os grupos de idade constitúen os principais riscos da cohesión social da Montaña Alavesa.
Cohesión social sa
No entanto, Gaindegia tamén ofreceu datos esperanzadores. De feito, o resto de elementos analizados reflicten unha cohesión social "saudable". Así, os desequilibrios socioeconómicos entre a poboación son máis baixos que en calquera outro territorio da CAPV. Ademais, a pesar de que os recursos formativos son limitados, o nivel medio de formación da poboación é medio, debido a que entre as xeracións novas está ligado ao mercado laboral de Vitoria-Gasteiz.
Entre os factores positivos, o estudo apunta tamén que non son poucos os que se achegan aos pobos durante o fin de semana ou nas horas estivais, "é dicir, hai vitorianos que manteñen unha relación dunha ou outra maneira co territorio de orixe".
O sector primario é o eixo principal
A agricultura e a gandaría son o eixo económico por excelencia da Montaña, representando o 41% do tecido económico. Con todo, só o 12,6% da riqueza xéraa o sector primario. Doutra banda, a presenza da industria é débil e só hai unha gran empresa na comarca dedicada á industria manufactureira. En canto ao sector servizos da montaña, o seu desenvolvemento é limitado e está orientado a satisfacer as necesidades das persoas que viven no territorio. En canto ao emprego, na Montaña Alavesa non hai tantas persoas activas (1.500) como empregos (880), e hai unha gran dependencia da capital, é dicir, a parte máis importante das persoas empadroadas ten o seu lugar de traballo en Vitoria-Gasteiz, sobre todo no sector servizos ou industria. En calquera caso, a taxa de actividade da poboación (81,5%) supera á do País Vasco (+4,7%) e a Montaña Alavesa presenta un PIB per cápita superior ao de Álava (37.100 euros) grazas ao despoboamento. Doutra banda, a renda persoal dispoñible media anual dos residentes é de 15.900 euros, lixeiramente inferior á de Álava.