Como todos os días, fun cara á escola e antes de empezar a traballar a fondo, como sempre, tomeime un café e funme á clase. En canto entrei, acendín o computador de clase e o proxector e dei un bo día aos alumnos, o catro respondéronme. A maioría están a mirar aos computadores, nin se deron conta de que o profesor entrou. Unha vez máis terei que loitar contra as pantallas de inicio de clase para conseguir a atención do alumnado.

Non fai moito lin que en Suecia decidiron pór límites ao plan dixital de educación. O país escandinavo ocupa o noveno lugar no informe PIRLS (estudo internacional para avaliar o nivel de lectura e comprensión dos alumnos). Pola contra, ante a tendencia dos alumnos, decidiron reducir o uso das pantallas nas aulas e dar prioridade aos libros. Dicía o conselleiro sueco: “Os libros teñen vantaxes que una tablet non pode substituír. Podemos crear unha xeración chea de analfabetos funcionais”. De feito, segundo unha enquisa realizada recentemente a 2.000 profesores no país, un de cada cinco aseguraba que os alumnos nunca escribían nada a man.

Ademais de Suecia, noutros países tamén existe preocupación pola influencia que pode ter o uso de pantallas na educación. Por exemplo, os colexios e as asociacións de pais da cidade irlandesa de Greystones acordaron “Código sen smartphone”. Con este código, comprométense a non comprar teléfonos móbiles até os 13 anos. O colectivo de pais e nais CoLINE denunciou que en Francia as escolas están a encherse de pantallas e están a facer un perigoso camiño sen reflexión. O colectivo considera que a entrega da tableta ou o computador portátil a cada neno, nena e moza non garante unha mellor aprendizaxe, senón que amplía as capacidades. Carta aberta ao ministro francés de Educación. En Holanda, o goberno propuxo tamén prohibir o uso de teléfonos móbiles nos centros escolares a partir do ano 2024, previo acordo cos colexios e os pais.

Parece, por tanto, que a pesar de que diversas investigacións e evidencias demostran os beneficios de escribir a man (por exemplo, fomenta o desenvolvemento cognitivo e a memoria), en xeral os alumnos len cada vez menos, non digamos escribilos a man. No noso caso, a incorporación de dispositivos dixitais é cada vez máis temperá, e no ámbito educativo tamén existen plans de dixitalización locais, na súa maioría subvencionados, que na actualidade son difíciles de levar a cabo sen computador.

Seguramente estas formas de ferramentas reportáronnos, sen dúbida, beneficios. Pero, os recursos que utilizamos durante xeracións non son hoxe útiles? Un camiño pisado, un camiño seguro. Antes de que as ferramentas dixitais convértanse na base do proceso de ensino-aprendizaxe, considero que a presenza que deben ter debería ser unha decisión meditada, combinada con outros recursos.

Ioritz Gonzalez Lertxundi, profesor