1.-REALMENTE INTERCOOPERACIÓN E ACTIVACIÓN DO MUTUALISMO

"A intercooperación entendeuse como unha relación de solidariedade entre empresas cooperativas ou como unha rede institucionalizada de empresas de economía social para satisfacer as súas necesidades.

O reto inmediato que temos é pór ás empresas cooperativas que xa estamos creadas a intercooperar de verdade. Na actualidade existen preto de 3.000 cooperativas no País Vasco, ademais doutras empresas, asociacións, etc. de economía social. Pero normalmente cada un fai a guerra pola súa conta. Creouse unha gran rede para dar resposta ás necesidades da cidadanía, pero a maioría funcionan en claves de mercado, porque non interoperan. En Euskal Herria se interopera moi pouco de forma institucionalizada. E o institucionalizado neste caso non ten que ver coa rixidez, senón coas relacións que creamos para perpetuarnos.

Aínda que non creamos novos proxectos, si os que estamos traballemos nunha rede compacta, seguramente a nosa capacidade de facer e de chegar á sociedade aumentaría enormemente. O obxectivo é traballar máis as relacións entre os que estamos, para que estas relacións se institucionalicen para que teñan forma de perdurar, e desenvolver iniciativas para crear novos proxectos entre todos. E, para que xuntarnos? Buscar fórmulas de solidariedade entre nós, por exemplo, financiamento colectivo. Pero tamén para crear redes de apoio a proxectos baseados na soberanía do traballo e a autoformación no País Vasco.

Moitas veces fallamos en estruturas de intercooperación. Cremos que a creación de relacións e intercooperación virá por si mesma, porque nós funcionamos noutra clave… e non, hai que traballar moito para iso, e hai que planificar e traballar de forma estratéxica.

Entender a intercooperación a longo prazo implica traballar o mutualismo. Hoxe en día, no mercado, relacionamos o mutualismo coas compañías aseguradoras... A nosa formulación é crear ferramentas mutuas para desenvolver a longo prazo o benestar que queremos xerar a partir desta posta en rede. Nunha época isto asociouse ás finanzas e á xestión a longo prazo do diñeiro, pero no contexto actual, e ante a evidente crise do coidado que nos ensinan as crises, o mutualismo é unha forma de entender o coidado de forma comunitaria e colectiva. Si queremos organizar o coidado, teremos que construílo en ferramentas de face ao futuro. Ademais de facer unha previsión do que necesitamos para vivir ben, tamén teremos que organizar as necesidades e ferramentas de coidados que teremos: cooperativas de coidados, mecanismos de vixilancia comunitaria nas nosas empresas e dotarlles de personalidade xurídica.

Por tanto, o primeiro reto é promover a intercooperación de forma estratéxica, ampliar as relacións de intercooperación, crear estruturas e levar esa intercooperación desde o punto de vista do benestar ás estruturas de mutualismo, onde xestionaremos o diñeiro e o coidado de forma colectiva e a longo prazo, con previsións, e non respondendo como poidamos ás necesidades que temos no momento, senón sabendo o que necesitamos para vivir ben no futuro. Temos que prevelas e empezar a construílas desde hoxe".

2.-COOPERATIVAS PARA TODOS

"Nunha situación na que a crise se agudiza, o capitalismo deixa cada vez máis territorios e máis vidas ao carón. O capitalismo necesita territorios e persoas desde un punto de vista explotador extractivista para aumentar os seus beneficios: interésalle un territorio mentres pode sacar proveito del, interésalle a unha persoa que lle faga traballo e déalle beneficios ou que lle dea apoio familiar para poder traballar.

Neste ciclo de crise que vai desde 2009 até a actualidade, está a facerse patente que cada vez quedan máis territorios e persoas fóra do círculo de intereses do capitalismo: o capitalismo non as necesita. Clasicamente o capitalismo necesitou grandes masas de desempregados para a súa reprodución, porque iso supón que a xente poida explotar no traballo. Na actualidade, xunto co desenvolvemento da tecnoloxía e o aumento da produtividade, obsérvase que hai bolsas cada vez máis grandes que o capitalismo non necesita. O capitalismo rexéitaos. Estas bolsas serán cada vez máis grandes e notorias no futuro.

O mesmo ocorre cos territorios: coa metrópoli, sobre todo, a cidade converteuse nun espazo prioritario para que o capitalismo aumente as súas relacións e as súas ganancias. Moitas zonas rurais están cada vez máis afastadas das intencións do capitalismo: non as necesita, porque non lles dá beneficios, e están a ser desaloxadas das relacións económicas, polo que se están baleirando, porque o mercado capitalista non xera traballo nesas zonas e a xente vai aos lugares onde hai traballo. Ao mesmo tempo, cada vez son máis os territorios de Euskal Herria os que se van liberando esas zonas que o Estado debería reactivar, cada vez con menos investimentos, menos escolas, menos médicos...

Os territorios e as vidas abandonadas polo capitalismo poden ser verdadeiramente os ámbitos estratéxicos para a creación doutra economía. Teriamos que facer un esforzo naqueles lugares onde realmente son difíciles de vivir e de traballar, para integrar as nosas formas de entender a economía. As persoas que queren vivir e traballar nela necesitan unha alternativa e nós podemos ofrecer esa alternativa, para todo un territorio e para unha gran proporción dos seus habitantes, pero son zonas difíciles. Temos que facer alianza coas persoas que queren traballar e vivir alí, non temos que ir de fóra quen fan economía social transformadora noutros lugares. Temos que facer unha alianza estratéxica coa xente de cada lugar para exporlles que temos ferramentas e ferramentas para polas á súa disposición, para que eles e elas fagan proxectos para vivir e traballar nela.

O mesmo coas vidas que están a ser excluídas. O capitalismo necesita mulleres migrantes para realizar tarefas de coidado nos fogares, pero cando as tarefas de coidado coa COVID-19 redirixíronse aos fogares por razóns conxunturais, que pasou con estas mulleres? Quedaron totalmente marxinados, sen traballo nin vivenda. Mesmo fóra do sistema asistencialista do capitalismo, en moitos casos. Cada vez vai pasar máis xente.

Esta crise desemboca nun proceso de desindustrialización en Euskal Herria no que algúns se van a atopar un oco nos traballos precarios, pero outros se van a converter en "innecesarios". E a iso temos que dar unha resposta con ferramentas de economía social transformadora. Estas persoas teñen que ter a oportunidade de crear os seus proxectos de vida a través do traballo independente e das ferramentas que pode achegar a economía social transformadora. Iso é un gran reto, moi complicado, pero temos que seguir facéndoo.

Isto esixe estar presentes nos territorios que quedan fóra dos mapas, e esixe estar en contacto e pór á súa disposición ferramentas con persoas que están a ser empuxadas á exclusión. Toda persoa debe ter dereito a crear proxectos autoconstituidos. Para que? Para crear emprego e satisfacer as necesidades da vida: cooperativa de consumo, cooperativa enerxética ou asociación para organizar o lecer e o coidado. Poden ser moitas cousas.

Ou, si non, teremos que aceptar traballos máis precarios, ou imos á exclusión. Nunha sociedade na que a tecnoloxía e a produtividade ofrecen cada vez máis oportunidades, haberá cada vez máis persoas fóra dela.

Pola contra, si activamos eses campos, si dámoslles ferramentas, si creamos un camiño de autoorganización, convértense nun campo moi potente. Si a economía social transformadora deu ferramentas e oportunidades aos territorios e persoas abandonadas polo capitalismo para vivir unha vida habitable, a ver quen desmonta iso!

Iso esixe un gran esforzo e unha gran rede de solidariedade. Esixe que desde o día de hoxe empécense a crear, a formarse e a promover este tipo de procesos, e que parte da riqueza actual destínese a iso".

3.-SALTO DE ESCALA

"Desde as prácticas cooperativas, desde os proxectos que se van xerando, o terceiro reto é poder dar un salto de escala a nivel económico e social. Das ferramentas que creamos para dar resposta ás nosas necesidades, onde queremos chegar? Bástanos con crear ferramentas de autoorganización para nós e a nosa contorna? Ou queremos crear ferramentas para toda a sociedade? Pódese pensar que o que queremos para nós é desexable para toda a sociedade. Como se organiza isto? Como saímos da práctica diaria á estratexia territorial ou local?

Aí necesitamos unha estratexia de soberanía. Temos que saber cales son as necesidades para as nosas comunidades, e para esas necesidades temos que organizar sistemas económicos baseados na soberanía. Dito en plural, porque moitas veces se entendeu que a soberanía política, a consecución do Estado dános a oportunidade de organizalo. Eu non o deixo de lado, tamén o necesitaremos, pero neste mundo globalizado tan complexo como o actual, ter un estado non dáche soberanía. Si realmente queremos crear sociedades de xente emancipada, necesitamos tamén procesos de soberanía económica de abaixo a arriba.

Teremos que organizar os procesos soberanistas en diferentes ámbitos, entendendo que para decidir necesitamos soberanía política desde o punto de vista democrático, e doutra banda teremos que organizar a soberanía material e crear unha estratexia para facer realidade esa soberanía material. Para iso, primeiro teremos que elixir cales son esas soberanías, cales son as estratexias que queremos pór en marcha. Para min, unha das soberanías estratéxicas é a alimentación, o traballo, o coidado e a soberanía sociosanitaria, necesitamos soberanía tecnolóxica, soberanía da información (que se traballa en ARGIA)...

Desde a economía social transformadora temos que facer unha proposta, para que Euskal Herria sexa materialmente soberana, a ver si son estratéxicas as soberanías. Para este reto necesitamos unha alianza con outros axentes sociais e populares de Euskal Herria. Pero a economía social transformadora debe ser capaz de facer unha proposta".

4.-DIXITALIZACIÓN

"A dixitalización é o principal campo de aplicación da economía capitalista e neoliberal na actualidade. O capitalismo tivo diferentes fases e os próximos pasos veñen principalmente da dixitalización: as estratexias de obtención de beneficios, as estratexias de opresión ás persoas e ás comunidades, a cidadanía e as estratexias de subordinación económica virán da dixitalización.

Pero non podemos responder á tormenta capitalista da dixitalización renunciando á dixitalización. Necesitamos unha estratexia de dixitalización soberana. Nós temos que tomar as ferramentas dixitais e o que traerá a dixitalización ao noso favor para desenvolver o modelo económico e social que queremos. Non podemos mirar para outro lado. Temos que mirar directamente á cara a dixitalización e sobre todo á estratexia das grandes multinacionais que hai detrás: Google, Amazon, Microsoft... unha decena de empresas dixitais organizarán a economía do futuro. A iso hai que miralo á cara e expor unha alternativa: por unha banda, opornos, temos que ser firmes desde a economía social transformadora dicindo "non Amazon", e doutra banda, ver que se toma dos procesos e ferramentas de dixitalización, para crear as nosas ferramentas, para satisfacer os nosos obxectivos e necesidades. Podemos sacala dun sentido puramente lucrativo e utilizala para satisfacer as nosas necesidades comunitarias sociais.

Si dicimos "Non á dixitalización", levaranos en todos os casos a tormenta da dixitalización. Porque este proceso vén".

5.-VIDA HABITABLE E TEMPO LIBRE PARA TODOS

"para que queremos organizar outro modelo de economía? Para que todos eses retos que mencionei antes? Para que todas as vidas sexan estimulantes. Conseguir vidas habitables debe ser unha aspiración que estea nas nosas mans colectivamente.

Que é a vida habitable? Un gran problema é que o neoliberalismo tamén está metido nos nosos corpos. Moitas veces non decidimos que é a vida habitable, senón que o modelo social determínanos. Actualmente asóciase a vida habitable á ocupación do tempo: ocupado co traballo e o lecer que se fixo obrigatorio. Un lecer competitivo, cada vez máis individualizado, que nos poñamos retos... esa é a vida vivible? É dicir, traballar para crear unhas rendas, para dotalas de recursos para o lecer competitivo e para construír a nosa identidade co que facemos no tempo libre? Antigamente a nosa identidade construíase co traballo que faciamos. Ese día cada vez é menos e cada vez máis, construímos unha identidade en función do tempo libre que fagamos. Por tanto, necesitamos un traballo ben remunerado para que esa identidade que queremos crear estea baseada nun lecer perfecto. É un dos mecanismos máis perfectos da sociedade neoliberal para a individualización.

Temos que imaxinar un novo modelo de vida habitable. O que mira ás necesidades do colectivo e é interdependente, que ten o coidado no centro e que lle dá tempo ao coidado... pero o tempo libre tamén hai que situalo no centro. O tempo libre si, pero non o lecer perfecto, no que o mido todo: canto tempo correndo, cantas películas vin... necesitamos unha vida na que pasemos o tempo libre. Si queres tempo libre para correr, pero tamén para non facer nada, para estar cos teus amigos, para relacionarche...

Na miña opinión, o tempo libre é o de traballar as relacións, a autoorganización desas relacións para crear proxectos, para divertirnos, para gozar... iso non está nas nosas estratexias e creo que debe ser parte do discurso da economía social transformadora.

O tempo libre vai esixir que se traballe menos, e tamén temos que incorporar a idea de traballar menos. Moitas veces levar a cabo un proxecto require moito traballo, e temos que tentar facer que ese traballo sexa disfrutable. Pero, por outra banda, para que queremos que se fagan todos estes proxectos? Por tempo libre. Este reto é o que dá sentido a todos os retos anteriores.

O que a dixitalización e as ferramentas tecnolóxicas deben achegar é o tempo. Non utilicemos as ferramentas dixitais para ocupar máis o noso tempo, senón para gañar tempo de forma colectiva e social! ".

"Necesitamos ferramentas como a LUZ para facer vidas estimulantes"

"Necesitamos ferramentas como a LUZ para facer estas vidas habitables, para dar a coñecer os proxectos que facemos e para tecer redes. O coñecemento tamén nos achegará información e é imprescindible ter soberanía na información nese camiño, e que as nosas ferramentas teñan cada vez máis capacidade, para que ARGIA tamén teña tempo para vivir vidas estimulantes... por tanto, pídovos a todos que vos subscribades ou axudedes a ARGIA como sexa posible. ARGIA ten unha cousa moi boa, [refírese ao novo modelo de pertenza] que xera recursos para que a xente poida achegar, pero en función da súa capacidade".