- Aner Garitaonandia e Oihane Lekunberri levan anos vivindo e traballando no caserío Biezko de Atxondo. “Nós eramos rueiros, eu estudei empresa e turismo, pero ese mundo non me gustaba…”, explica a produtora. Lekunberri, con todo, realizou estudos de ciencias ambientais e de agroecología e ecoloxía política en Cataluña, e volveu con ganas de iniciar esta actividade. En 2007 iniciouse a fabricación de cestas con hortalizas ecolóxicas producidas na horta. Na actualidade compaxinan a produción coa actividade do agroturismo e subliñan que o fan con humildade e que aínda teñen moito que aprender.
Desde os seus inicios, os membros de Biezko traballan a terra con tracción animal e o burro acompáñalles. Ademais das hortalizas para cestaría, durante estes anos plantáronse árbores froiteiras: mazás, noces, ciruelas… “Metemos todos xuntos ao revolto”, destacou a produtora. Ademais, Lekunberri traballa con plantas medicinais como cremas, cosméticos, ginecología fítica, etc.
Durante moitos anos tamén produciron ovos, pero denunciaron que as trabas da administración dificultaron constantemente a actividade: “Fomos o menor produtor de ovos do Estado nos últimos quince anos, pero o ano pasado démonos de baixa por problemas coa administración”. Din que ás pequenas producións como as súas lles pon máis trabas que axudas. “É triste que desde a Administración póñanse constantemente trabas”.
Agricultura sintrópica
Ao longo destes anos, fóronse aplicando progresivamente novos sistemas e elementos agrícolas en Biezko a favor dun modelo máis biodiverso. “Fai uns 15 anos empezamos co bosque comestible, segundo a técnica de Martin Crawford”, explica Garitaonandia. Posteriormente, e tras unhas pequenas inundacións, comezouse a traballar a hidrología da horta cun deseño keyline para que a auga fluíse máis lentamente nos terreos. “Aí empezamos a facer deseños de fileiras e canles, a traballar a horta con curvas, e nesas curvas plantamos arbustos e árbores…”, explica a produtora. Iniciáronse de forma experimental e, de forma case inconsciente, alagaron a zona con árbores, arbustos e vexetación.
“Fai tres ou catro anos coñecemos a agricultura sintrópica e démonos conta de que o que faciamos era bastante parecido”, dixo. A agricultura sintrópica comparte moitos elementos coa permacultura. “Introdúcense grandes densidades de árbores e plantas pero en fileiras. Tamén se utilizan árbores de crecemento rápido para a súa posterior talla e posta a terra, para deixar podar no solo, para atraer fungos e microorganismos…”. Subliñan que, en todo caso, o seu sistema está moi deteriorado; como aprenderon do mal realizados, aínda teñen moito que mellorar. Do mesmo xeito que coa permacultura e a biodinámica, o reto e a intención é seguir aprendendo e profundando. “A agroecología para nós é unha utopía de Galeano, un camiño para o que nunca chegaremos”.