As medidas contra a COVID-19 poderían supor un inverno sen mascaradas, pero, de non ser así, serían dous mascaradas: Barkoxe e Atharratze - Aloz. Hai tempo que non se viu nada igual; cada pobo, pola súa banda, anunciou o seu desexo de facelo este ano, e, como ninguén se queixou ao ter noticia do outro, está a prepararse nos dous pobos, condicionados polas medidas sanitarias.

Barkoxe e Atharratze-Aloz din que é o que pensan que se poderá facer este inverno, pero, si faise, acordaron como facelo. Johañe Iriart, de Aloztarra, pensaba que “non sería simple” ter dous mascaradas, pero os mozos de ambos os pobos xuntáronse dúas veces e “foi unha relación sa”, segundo o barkoxarra Ximun Pinque. Entre outros, Larraine, Ezpeize ou Idauze-Mendi. Os membros da mascarada de Atharratze aínda non preguntaron si nos pobos están dispostos a recibir ao grupo, porque lles parece demasiado pronto coa situación que lles trouxo a COVID-19. Pero o farán de forma periódica, con diferentes calendarios e visitando diferentes pobos.

As monstruas tamén, que teño

A preparación dos meses é necesaria para comezar unha xira polo pobo, sobre todo para os dantzaris. Pero nestes tempos nos que os casos positivos de coronavirus son tremendamente tremendos, tamén están condicionados pola repetición ou a monstruación. “Non chegamos a organizar os mustraks; coas sospeitas da COVID-19 non nos detectamos nunca todo: até agora só fixemos dous monstros”, dixo Iriarte. En Barkoxe puideron facer un amplo seguimento os sábados pola noite, pero esta mesma semana no pobo déronse casos positivos que farán que a situación “se vexa”, en palabras de Pinque.

Iriarte non cre nin sequera que poidan facer unha mascarada este inverno, vendo as dificultades que xa teñen cos mustraks: “Eu creo que non hai que crer que poidamos organizar algo”. Con todo, se a situación mellora, ten claro que farán todo o que queiran para estar preparados; pero, en caso de facerse a mascarada, haberá que facelo por completo, segundo Iriarte: “Ou hai que facelo por completo, ou hai que deixalo para máis adiante. Non sei si vaise a poder facer ou si vaise a ter que estragar o inverno despois”. Acórdase, sen dúbida, dos altzürükü, que o inverno pasado fóronse de pobo en pobo, despois de anunciar o seu confinamento en poucas ocasións.

Como cando fixeron a pastoral, teñen un teito privado no pobo de Cizoz para xuntar aos mozos de Atharratze e os arredores. Os Barkoxe, pola súa banda, acondicionaron o frontón cuberto para a mustraca e unha antiga borda que “despois da colstraca de facer a festa, estalles prohibido ir á habitación do pobo”.

Foi en 2008 cando os mozos de Atharratze e Aloz uníronse para “recoller o saldo”, en palabras de Iriarte. Porque non fixeron máis que dous monstros, non se adiantaron aínda na distribución dos cargos ou roles. Con todo, no conxunto dos dous pobos reúnense uns 35 mozos nun “belo” saldo. En Barkoxe, pola contra, xa ocuparon os seus postos, xa que se espera que comecen antes na localidade onde doou a última mascarada en 2009.

Os Barkoxe, en 2017, fixeron pontes entre a danza e o rugby na actuación Dantzak’Haka, integrando no espectáculo aos rugby “que non saben cantar ou bailar” e “deixou un bo herex”, segundo Pinque. Aínda que a relación entre as asociacións deportivas e culturais foi “tiran” no seu día, as mascaradas foron organizadas co mesmo espírito e iniciaríanse a mediados de decembro, período no que se realizan varias semanas de descanso para os e as inocentes. A mocidade de Atharratze-Aloz, pola súa banda, empezaría en xaneiro.