A nosa nai sempre di: “Nunca comprendín por que sucedeu a Primeira Guerra Mundial”. Non ten sentido. Non entende por que as antigas potencias europeas implicáronse nunha especie de barbarie e non pensa en como convenceron aos mozos europeos e coloniais a morrer en beneficio das elites.

Un dos grandes libros sobre a orixe e o comezo da Gran Guerra é The Sleepwalkers (Sonámbulos) de Cristopher Clark. Para Clark, a guerra non era inevitable. As loitas imperialistas de anos anteriores, as carreiras de armamento e as alianzas diplomáticas encadearon ás potencias europeas nunha dinámica complicada. Políticos e militares tomaron as decisións clave a cegas, sen importar cales puidesen ser as consecuencias, coma se fosen locomotoras. A principios de verán de 1914 o continente parecía estar en paz, pero o equilibrio era moi fráxil e en poucas semanas sumiuse nunha terrible masacre. Aquel conflito deixou unha profunda pegada en Ipar Euskal Herria; mobilizáronse 45.000 soldados e 6.000 vascos perderon a vida; segundo Eneko Bidegain, entre un 3 e un 4% da poboación de entón.

Parece que nas últimas semanas a ameaza da guerra vólvese a pór sobre nós. A pugna entre potencias, os discursos militaristas, os conflitos en Ucraína e Palestina … Nese contexto, Ursula Von der Leyen advertiunos de que o risco de guerra é real e necesario preparalo. Os Gobernos europeos din que hai que prepararse e que hai que aumentar o orzamento militar. Esta política responde, probablemente, á necesidade de volver pór en marcha a industria europea obsoleta. Pero sábese que cando se inviste en armas, tarde ou cedo, hai que utilizar esas armas.

A nosa nai cre que hoxe en día a xente non vai ser tan fácil de convencer, porque a clase media europea ten moito que perder e non vai estar disposta a ir á guerra. Pero eu desconfío del. É que as autoridades, como os sonámbulos, están a abrir o camiño da guerra! Non nos volverán a convencer coa propaganda nacionalista e militarista! Xa conseguiron que a rusofobia entre na medula.