A rede cidadá Sare convocou para o vindeiro sábado, 11 de xaneiro, unha nova manifestación en Bilbao en defensa dos dereitos dos presos vascos. Trátase dunha oportunidade única para avanzar no camiño da convivencia no noso pobo, tras décadas de violentos enfrontamentos e, aínda hoxe, cando as súas consecuencias seguen vixentes.

O esforzo da maioría política e sindical vasca, así como o compromiso de moitas persoas de ideoloxía diversa a favor da convivencia, permitiron nos últimos tres anos dar pasos significativos nas políticas penais.

Atrás quedan as políticas que afastaban aos presos dos seus lugares de residencia, as celas de illamento ou a execución da pena en primeiro grao até o último día. Todas estas medidas son alleas á política penal ordinaria de reinserción e reparación que é propia dos Estados de Dereito. Naquela época, a excepción estableceuse como norma, é dicir, empeorando as Políticas Dereito.

Por iso, aínda que valoremos positivamente o camiño percorrido até hoxe, non podemos esquecer que nestes últimos catorce anos sen ETA as inxustizas continuaron. Aínda así, mantéñense en vigor as leis de excepción aprobadas nunha época que era moi diferente á actual. Por exemplo, máis de quince presos tiveron que cumprir condenas máis longas que as impostas polos tribunais.

Acabar co cómputo das penas cumpridas noutros países da Unión Europea, especialmente en Francia, permitiu restablecer a normalidade, que se incumpriu hai dez anos nas Cortes Xerais mediante unha emenda introducida polo pp no trámite do Senado. De feito, a emenda pretendía que os presos non utilizasen ningún tipo de beneficio.

Non se regalará nada aos 52 presos beneficiarios desta modificación legal. Non se lles reducirán as penas. Aplicaráselles o absolutamente lóxico e legal, é dicir, non se lles imporá ningunha pena superior ao límite previsto no artigo 75 do Código Penal. Esperemos que a Audiencia Nacional non atrase a aplicación desta lei, que xa causou suficientes danos de carácter irreversible.

A citada modificación legal tamén inclúe os deberes para a Administración Penal da CAPV. E é que a nova lei pon en mellores condicións xurídicas e penais a moitos presos e presas. Por tanto, a través dos anos cumpridos no cárcere, deberían acceder ao terceiro grao ou á liberdade condicional.

Por tanto, debemos seguir dando pasos para acabar coas políticas de excepción. En definitiva, a entrada en vigor da Lei Orgánica 7/2003 supón o mantemento encuberto da pena de prisión perpetua, ao obrigar ao preso privado de liberdade a cumprir condenas de até 40 anos de prisión, así como aos graves danos que esta situación produce de forma considerable na súa saúde física e psíquica. Así o afirman os especialistas médicos, que o cumprimento de penas de máis de vinte anos de cárcere produce efectos devastadores e irreparables na saúde de calquera recluso.

Por iso, pedimos á Administración Penal da CAPV que, do mesmo xeito que o fixemos desde Sare o pasado mes de agosto, actúe con valentía na xestión, aplicando as leis a todos os presos e presas por igual, sen caer na trampa das presións externas ou dos criterios de oportunismo político.

O “Modelo Penal Vasco”, aprobado por ampla maioría no Parlamento Vasco, debe converterse en guía de funcionamento, apostando polo cumprimento das penas en réxime de semilibertad. O cumprimento das penas desta maneira é beneficioso non só para esta tipoloxía de presos, senón tamén para toda a sociedade. E, sen dúbida, á hora de desenvolver esa política penal hai que atender aos profesionais dos cárceres e aos informes que estes elaboraron. De feito, son estes profesionais os que mellor coñecen a evolución das persoas privadas de liberdade.

A reivindicación dunha política penal ordinaria é compatible co respecto e a protección que debemos a todas as vítimas da violencia para conseguir a Verdade, o Recoñecemento, a Xustiza e a Reparación, valores que non teñen nada que ver coa vinganza ou o uso político da dor. Así, ningunha asociación debe condicionar as políticas penais que corresponden aos gobernos e á Xustiza.

ETA é unha organización desaparecida hai uns anos, e as persoas condenadas por pertencer ou colaborar con ela deron pasos a favor da paz e a convivencia. A quen cuestionan a honestidade ou a veracidade da vontade expresada a favor da convivencia, debemos lembrar que o Dereito non foi concibido para salvar as almas, senón para regular a convivencia e, por tanto, non teñen capacidade para avaliar as conciencias alleas.

A constante esixencia de autocrítica a estas persoas debe facerse a todos os axentes de face ao relato minimamente compartido, que, ao noso xuízo, sexa válido para a colectividade. Evidentemente, é necesario que os presos fagan autocrítica, pero tamén teñen que facer autocrítica quen vulneraron os seus dereitos, quen asasinaron en nome da loita contra ETA, quen torturaron, quen protagonizaron tropelías ou abusos de poder. Si non o facemos, estaremos a pechar falsamente un capítulo terrible da nosa historia. Pero hoxe é o día no que hai carencias e silencios evidentes neste ámbito.

Ten lexitimidade para selar e pechar as consecuencias do conflito que viviu a sociedade vasca. Definitivamente!, si. É a hora dunha Xustiza convencional que traia a paz entre os axentes sociais e políticos, porque, si non, unha paz con inxustizas e desmemoria non sería unha paz xusta.

Arantza Aldezabal, Arantza Isasmendi, Begotxu Olaizola