Gran expectación no Parlamento de Vitoria-Gasteiz o último día de primavera. Si nalgún sitio xuntouse xente friki, estivo aquí. Pero hai moita xente que non hai moito tempo, e iso é por algo. 300 profesionais dos medios de comunicación, non en balde. Aos doce anos, os dous boxeadores foron novos en saír ao ring. Á primeira hora da mañá non había ambiente na porta do Parlamento porque chovía e no seu interior o nerviosismo, seguro de que a batalla de hoxe pode marcar o tempo do próximos catro anos. Urkullu non escoitou a intervención de Otxandiano, que entrou na cámara cando Pradales ía falar.
Percorrido da sesión de investidura: Ás 9:30 horas comeza o Pleno Extraordinario. Presentaron os seus candidatos a lehendakari, primeiro EH Bildu e logo o PNV; cada candidato deu unha conferencia de 90 minutos. Suspéndese a sesión até as 14:30 horas. Entón, cada grupo parlamentario, de menor a maior, ten 30 minutos para mostrar os seus puntos de vista. Os dous candidatos teñen unha quenda de resposta, cada un deles 30 minutos máis. Volve a quenda dos grupos: Un intervalo de 10 minutos cada un. A reunión suspenderase momentaneamente para que cada grupo decida o seu voto e posteriormente procederase á votación. A finalización está prevista para as 20:00 horas aproximadamente.
Imanol Pradales chegou polo brazo de Andoni Ortuzar ao hall do parlamento, do mesmo xeito que decenas de xornalistas, que distinguían a diferenza entre varios conselleiros e parlamentarios do PNV e os de EH Bildu. A Pradales lanzóuselle a prensa directamente, preguntáronlle que programa político ía presentar. A resposta era dificilmente audible. Parece que se envorcou un pouco e non era para menos, porque quedou sen medio centímetro de distancia. Falou baixo. Pasou apenas cinco segundos falando. Non avanzou nada. Que demontre, que querían, logo tería 90 minutos de gloria no atril.
Pouco despois chegou ao parlamento Pello Otxandiano, acompañado de Nerea Kortajarena. Primeiro vaise á vez, logo imítaselle á outra, nótaselle nerviosa e que non sabía onde ía moi ben. Todos os membros da coalición esperábanlle e eles acláranlle o camiño, pasando polo mil e unha cámaras dos xornalistas. Os de EH Bildu fanse un xesto de amor, dinse que hai todos e vanse á oficina que teñen nas súas obras. Como din os músicos, penso que os chistes de última hora axudarán a aliviar os nervios, porque Otxandiano tiña que empezar a falar.
Otxandiano: en ton ríxido e coñecido
Sae ao atril cun folleto de 45 páxinas. Clasificable no departamento de Sociología, atendendo polo menos ao primeiro cuarto de hora do discurso, xa que, como Chomsky falso morto, realizou unha análise da globalización do mundo e do sistema neoliberal, con apenas datos, falando dun discurso máis humano. A ascensión da punta da dereita, a mercantilización da maioría dos ámbitos da vida... “Estamos a vivir o fracaso”, dixo. E, curiosamente, cando se estaba pronunciando iso máis ou menos, entrou na sala da cámara o conselleiro de Economía e Facenda do Goberno en funcións. As “caixas de Euskadi” van ben, sempre o di o conselleiro, porque cada ano se recada máis en impostos, pero o poder executivo de Lakua quedouse sen caixa de aforros propia nin empresa estratéxica, e por iso tamén os cidadáns. Otxandiano criticouno duramente.
Ao que estivo no poder executivo, con todo, poucos cuestionarían que se abrisen outras portas –pola contra le a reportaxe que sacou ARGIA esta semana sobre a empresa armeira Satlantis–. E é o armamento, polo menos entre os estados membros da OTAN, un camiño estratéxico para moitos investidores. O Goberno de España, sustentado polo tres primeiras forzas políticas con máis representación no Parlamento de Vitoria, incrementou o gasto defensivo de forma notable, pero Otxandiano fixo declaracións a este respecto das que non se poden atrapar as mans. “Cal é o escenario que reforza este nivel de escalada se non é a Terceira Guerra Mundial? Onde ímonos?”, preguntou, coma se EH Bildu tivese algo que ver nisto non, cero.
Posteriormente profundou no ámbito do eúscaro e da cultura vasca, outorgando o seu titular: “A botella perde auga”. Deixou claro, e levouno a suxerir mirando ao PNV, que as políticas do século XX non serven no século XXI.
Pradales: en papel de presidente
Con todo, segundo Pradales, o eúscaro é unha “segunda lingua”. En eúscaro di: “É un dos mellores agasallos que me deu a vida. Afortunadamente, son unha persoa que ten a oportunidade de vivir nunha segunda lingua e o eúscaro ofréceme unha nova forma de ver o mundo”. Quizá estaba a dar a volta á idea que antes mencionou, que naceu nunha familia sen falantes vascos.
Expresou a súa satisfacción polo aumento do coñecemento e uso do eúscaro e o seu compromiso de “seguir por este camiño”. Pero si recoñeceu que estamos a chegar a unha meseta, que se vai a ir abaixo, e por iso di que hai que “revivir o eúscaro”, “en colaboración”. Devandito isto, tomou o bertso a Maialen Lujanbio: “Para que sigamos creando este país, desde o eúscaro e en eúscaro”. Vou terminando.
A proposta de cambio, en calquera caso, enumerou un pouco antes os compromisos de determinadas accións a curto prazo que asumirá o Goberno. Dúas novidades: ofrecer a calquera persoa a posibilidade de aprender eúscaro de forma gratuíta en todos os niveis, e garantir “de verdade” o dereito ao uso do eúscaro nas relacións coa administración pública. Terá que definir como quere facelo.
Pradales parécese a Urkullu. Saíu a Atril a facer unha análise xeral, a dicir que Euskadi está ben, “non é un oasis, non é unha illa, pero estamos ben”, e a dar retos dunha cifra redonda e a nomear algúns. E Urkullu, como hoxe mesmo, púxose unha gravata azul. O camiño comeza por algún sitio, como dixo Otxandiano.
As sesións como a de hoxe teñen moito que ver coa aparencia. Adóitanse facer promesas demasiado xerais que son arrastradas polo vento. Óuvense “mellorar as condicións de traballo”, de cando en vez hub, deal, center e similares, seguidos dos verbos “promover”, “empuxar”, “desenvolver” e “investir”. Para algúns sempre é un “momento histórico” para non saber que facer.
Autogoberno
Otxandiano lanza a pelota á parede esquerda e Pradales contesta con aire. Di que hai que recuperar o relatorio de autogoberno alegando que Urkullu estivo escondida baixo a mesa desde Ibarretxe, e que o sacaba “á carta” cando lle conviña, polas sesións dos primeiros cursos. Otxandiano lémbralle que se constituíu un parlamento con maioría abertzale.
Pradales deu un paso quizá inesperado, e esa foi a gran novidade do programa. O acordado co Goberno de España, que tamén trasladou as últimas competencias do Estatuto de Gernika, asumiuno como un compromiso, pero ademais comprometeuse a “dar un paso máis”. “Chegou o momento. Queremos acordar e aprobar, co maior consenso posible, un novo Estatuto para Euskadi”.
Otxandiano terminou o seu discurso alargando a man dicindo “non vai ser de nós” e “ambición”. A chave para desbaratar estas ambicións terana, sen dúbida, o PNV-PSE, a ver canto xogan de forma pecha por maioría absoluta.
Un epílogo
A “terceira chaqueta” que leva ao seu titular é a de Andueza. Leva as semanas inflando, a pesar de perder votos gañando dous escanos, e vimos en prensa como vai renunciar á xestión dun departamento, porque a conciliación familiar non é fácil... Seguro que Ortuzar e Pradales preferirían que Andueza entrase no goberno, e mellor aínda sendo vicepresidenta, porque así terían escasas oportunidades para criticar ao goberno. Pero como “só” será secretario xeral do PSE-EE, fará que alguén senta incómodo e en máis dun momento.
Precisamente no pleno de hoxe, o que máis se levantou do asento e foise ao exterior foi Andueza. Quería enlucir a nova gravata vermella diante das cámaras, sentirse protagonista ao non ter quenda de palabra pola mañá... En calquera caso, Andueza será unha figura a ter en conta nos próximos catro anos.