“Álava está en cambio. Este cambio, que xa se iniciou hai tempo, ten agora o seu reflexo electoral. Até que punto? Verémolo o 21 de abril”. Así pechou a súa análise preelectoral o sociólogo Asier Etxenike en ARGIA, centrado na competencia entre EH Bildu e o PNV. Pois ben, á vista dos resultados pódese dicir que o cambio se materializou de forma sólida. EH Bildu pasou de seis parlamentarios a oito e gañou eleccións no territorio con 44.652 votos (29,44%). O PNV pasou de nove a sete e pasou á segunda posición con 40.939 votos (26,99%). Gañaron dous escanos e perderon, por tanto, pero non trocaron os votos só entre eles: EH Bildu uniuse de Mixto-Podemos e un dos que perdeu o PNV foi ao peto do PP.

O PSE-EE obtivo o mesmo número de parlamentarios que en 2020, catro, mantendo o terceiro posto, con 24.783 votos (16,34%). O PP foi o que estivo a piques de acceder a este posto, creceu e pasou de tres a catro parlamentarios. Consegue 24.298 votos, o 16,02%. O extremo dereito do espectáculo mantería ou non o escano obtido en 2020 e con 5.623 votos (3,71%) volverán estar presentes no Parlamento de Gasteiz. Tamén había un espectáculo para ver si algún dos dous partidos da esquerda confederal ía ter representación, despois de que en 2020 Jon Podemos lograse dúas. Sumar conseguiu por fin o seu único escano en Álava, con vinte votos menos que Vox (5.603, 3,69%). Podemos - Ahal Dugu - Alianza Verde, do mesmo xeito que en Gipuzkoa e Bizkaia en Álava (3.644 votos, 2,40%).

En votos (case) todos por encima, pero non en porcentaxe

EH Bildu tivo un gran aumento de votos, pasou de 30.886 a 44.652. Tamén elevado, pero non tanto: do 24,65% ao 29,44%, case cinco puntos. En calquera caso, á hora de analizar a evolución convén prestar máis atención ás porcentaxes que aos votos, xa que a participación aumentou considerablemente en 2020, no contexto da pandemia, tras a participación máis baixa de todos os tempos. O PNV tamén subiu nos seus votos, pero moi pouco, 937 (de 40.001 a 40.939). En porcentaxe, perdeu case cinco puntos, cun 31,93% dos votos en 2020, un 26,99%.

O PSE-EE pasa de 19.414 a 24.783 votos, pero a diferenza nas votacións non alcanza a subida porcentual dun punto (do 15,50% ao 16,34%). O incremento do PP foi máis acusado tanto en votos como en porcentaxe, de 14.287 a 24.298 e do 11,40 ao 16,02%. Vox crece nas votacións (de 4.722 a 5.603), pero descende en porcentaxe (do 3,77 ao 3,69%). En canto á esquerda confederal, no ano 2020 presentouse un só partido, que nesta ocasión dividiuse en dúas, e como se prevía foi en detrimento de ambos. En 2020, Jon Podemos obtivo 10.054 votos (8,03%) que lle deron dous parlamentarios. En 2024, Sumar e Podemos obtiveron 9.247 votos, o que supón unha diminución do 8,03% ao 6,09%. É o único espazo político que descende nos votos.

A participación volve aos parámetros pre-pandemia

As eleccións autonómicas da CAPV do ano 2020 foron, con diferenza, as que menos participación tiveron en toda a historia, debido, entre outras cousas, ao contexto pandémico. O 50,31% da poboación con dereito a voto achegouse ás urnas. No estudo de entón destacamos que, tendo en conta a poboación de Treviño e a poboación alavesa sen dereito a voto, menos da metade da poboación maior de idade votou. En 2024 a participación achegouse aos datos anteriores á pandemia. Pero entón os datos reflectían unha tendencia á baixa: participación do 65,07% en 2009, 63,59% en 2012, 59,74% en 2016. Nestas últimas eleccións, con todo, a participación aumentou lixeiramente respecto de 2016, un 61.11%.