- Moreda acolleu este domingo a XXIX edición da Festa da Vendima de Álava. Uns días antes, a Asociación de Adegas de Rioxa Alavesa, ABRA, compareceu para alertar unha vez máis da “grave crise” que sofre a vinicultura en Álava, esixir un cambio de modelo e anunciar unha nova campaña para a diferenciación do viño de Rioxa Alavesa da denominación de orixe Rioxa. Sobre todo iso, ARGIA falou coa adegueira Itxaso Compañon e a presidenta do Abra. Baixo a escravitude das grandes adegas debuxou a difícil situación da vinicultura, pero a asociación ten propostas para liberala.
Uns días máis tarde, o próximo fin de semana comezará a vendima branca en Rioxa Alavesa e unha semana máis tarde a da uva negra. Compañon explicou que a produción de uva deste ano foi “moi ben” en Rioxa Alavesa: “Recibiremos menos cantidade pero de moi boa calidade”. Precisamente, a conselleira de Alimentación, Desenvolvemento Rural, Agricultura e Pesca, María Barredo, deu un chamamento a participar na festa dA Moreda. No último ano o consumo dos viños de Rioxa Alavesa caeu un 4,4%, e prevese que este ano se produzan 123 millóns menos de litros de viño que o ano pasado (dos 377 millóns de 2023 a 254 millóns de euros). Pero non é a cantidade o principal problema da vinicultura en Álava.
Tratando de tapar as pingueiras con pintura
O ano pasado, o Goberno Vasco destinou 15,3 millóns de euros a axudas para desviar a usos industriais millóns de litros de viño acumulado e para cortar e tirar directamente ao solo uva de viñedo. Este ano tamén se van a gastar millóns na mesma tarefa –gastando co diñeiro tamén miles de horas de traballo de campesiños, millóns de litros de auga ou combustible contaminante–. “Si, unha vez máis unha enorme cantidade de diñeiro público para os parches”, denunciou Compañon. A día de hoxe defendeu a necesidade destas axudas, pero criticou que unha vez máis non se tomou unha decisión estrutural, e iso é o que vén esixindo a vinicultura de Álava desde hai anos. “É coma se tiveses unha pingueira no teito da túa casa e queiras arranxala cada ano pintando a parede, disimularás por un tempo, pero a pingueira volverá aparecer”, resume a situación.
Desde 2015 pecháronse 96 pequenas adegas na Rioxa Alavesa (de 358 a 262), tal e como explicou o mércores ABRA na súa comparecencia en Laguardia. Compañía explicou que o dato real é aínda peor, xa que algunhas das adegas que cesaron na súa actividade manteñen a licenza. Outros datos datados: En 2017 pagouse a uva aos agricultores en 1.19 euros, e en 2022 no 071. En concreto, o ABRA reclamou que a uva para facer fronte á crise "pagar dignamente" e que se "reactive" a zona. "Hai anos que as uvas se pagan aos agricultores por baixo do mínimo establecido polas institucións", di o presidente da asociación.
Desde 2015 pecháronse 96 pequenas adegas na Rioxa Alavesa. En 2017 pagouse a uva aos agricultores en 1.19 euros e en 2022 en 071
Adegas pequenas vs grandes
A Compañía afirma que as pequenas adegas dominantes en Álava e as grandes que dominan o territorio rioxano e a denominación de orixe A Rioxa presentan modelos contraditorios. As adegas pequenas son negocios familiares, pon o foco na calidade e manteñen vivo aos pobos: “Vivimos alí, levamos aos nenos á escola, compramos nos comercios locais, coidamos a paisaxe e de aí derívase tamén o turismo”. Os grandes baséanse na cantidade. Para iso, entre outras cousas, precarizan o traballo e compran terras en todas partes. “Hai pouco unha gran adega comprou 40 hectáreas nun pobo próximo a cambio dunha cantidade que só eles poden pagar, de 40 hectáreas podían habitar catro familias, con ese modelo só beneficiarase a empresa”. Os fondos de investimento tamén comezaron a comprar adegas e terreos da Costa Vasca, segundo informou abra.
Pero as vantaxes das grandes empresas van moito máis alá. Algúns, por exemplo, producen viños en diferentes marcas de orixe, “e aínda que nA Rioxa hai perdas que teñen un balance global positivo, pódense manter”, outros non teñen outra solución que desaparecer, di a Compañía. Ademais da produción, os grandes dominan aos distribuidores, “eles son os que deciden que viño chega”.
As pequenas adegas dominantes en Álava e as grandes adegas que dominan o territorio rioxano e a denominación de orixe A Rioxa presentan modelos contrapostos
“Hai unha gran confusión no mercado”, sinala Compañon, enumerando algunhas claves: as grandes adegas teñen todo o seu alcance e espectacularidade, moi pouco; a poboación non sabe que viño está creado nas adegas pequenas e grandes; nin os modelos ecolóxicos e económicos que hai detrás diso; nin distingue o viño alavés e o rioxano, xa que todos eles seguen dentro da marca de orixe A Rioxa. É máis: hai moita xente que cre que Ramón Bilbao, Ardanza ou outros viños con nome vasco son do País Vasco, cando non é así. De todo iso despréndese que “no viño que se consome na CAPV só o 12% é da Rioxa Alavesa”.
A marca de orixe Viñedos de Álava e máis aló
Desde hai anos, o sector da Viña Alavesa reivindica a súa propia marca de orixe. A vía xudicial continúa bloqueada nos xulgados da CAV, onde tamén hai sete vítimas. “O ano pasado dixéronnos que a resolución podería chegar no principio do ano, logo antes do verán, despois da chegada do verán...”, di a Compañía. ABRA anunciou na súa comparecencia un novo camiño “paralelo” á senda creadora, que será “un paraugas para todos”, porque dentro de ABRA hai diferenciados pero tamén hai quen quere seguir dentro da saga A Rioxa. O obxectivo principal é que a cidadanía, os consumidores, saiban que o viño de Álava é o que ten diante e que modelo ten detrás.
O sector vitivinícola de Álava vive “unha das crises máis graves das últimas décadas”, pero o presidente do ABRA fala con optimismo e propostas. O 25 de setembro presentarase a nova canle de Euskal Telebista no mercado de Vitoria-Gasteiz. “A nova campaña será laostia”, declarou con ilusión a ARGIA.