A semana seguinte comeza a recoller a uva dos seus viñedos na Compañía, “si esta semana non chove”. Coa colleita deste ano mostrouse “moi satisfeito”. Durante a seca, as plantas sufriron moito, pero son “moi duras” e recuperáronse coa choiva das últimas semanas. Di que a alegría pola colleita é xeneralizada, pero a continuación referímonos ás preocupacións e problemas.

Absurdo ecolóxico e económico

O Goberno concedeu ao sector en 2023 axudas por valor de 8 millóns de euros para transformar 9 millóns de litros de viño en alcol de uso industrial que xa tiña acumulados desde anos anteriores. E outros 7,3 millóns de euros para podar e tirar directamente ao solo a uva inmatura en xullo, ademais doutras axudas tanto do Goberno como do Estado español. Millóns de euros gastados para tirar miles de toneladas de uva ou viño, demanda do mercado en nome da lei. Cando a palabra crise está na fala da xente: climática, alimentaria, enerxética, económica...

“Non ten sentido”, resume Compañía a súa opinión. Por unha banda, ecoloxicamente: utilízanse auga, enerxía, fertilizantes para crear toda esa uva desperdiciada. Doutra banda, economicamente: detrás desta uva tamén se atopan o tempo de traballo ou diñeiro público ou privado, e as adegas pequenas viven cada vez máis estreitas. Defendeu estas axudas como parche conxuntural, porque está en xogo a supervivencia de moitas adegas familiares, pero di que o modelo está esgotado e que cunha mirada de longa respiración hai que impulsar un cambio profundo. Considera imprescindible eliminar as vides que se plantaron nA Rioxa nos últimos anos en “territorios inadecuados”, “están marcadas polo Consello Regulador da Denominación de Orixe Rioxa”. Pero explica que en Rioxa Alavesa o problema non é iso: “É un territorio pequeno e as súas características son excelentes para a produción de uva”. Sinala dúas tarefas principais: “Paga a uva a un prezo digno e resucita a zona”. Defende que as subvencións se deberían destinar a iso: “Imaxínache si investimos eses 15,3 millóns deste ano nesa dirección”.

A produción de viño da marca Rioxa aumentou nos últimos anos e o consumo diminuíu. Nos medios ou institucións o relato é consecuencia da pandemia e da Guerra de Ucraína, pero moitos vinistas denuncian que o problema vén por diante e que se lle ignorou. “A marca Rioxa prioriza a cantidade e nós temos que apostar pola calidade”, di Compañía.

Marcas de Rioxa e Viñedos de Álava en Talca

Desde hai anos, a maioría das adegas de Rioxa Alavesa saíron da marca Rioxa e Viñedos de Álava están a impulsar a súa propia marca. A perspectiva de cantidade vs calidade é unha das diferenzas máis importantes entre ambos os modelos, pero vai máis aló (por exemplo, desde Álava cuéstionase a clasificación do viño nas categorías de "ano", "krianza" ou "reserva").

O nacemento da nova marca de orixe quedou na actualidade paralizado polo Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco e os seus impulsores están á espera da resolución prevista neste mesmo ano. No entanto, nunha interesante entrevista realizada en Alea Alavesa, o presidente da denominación Viñedos de Álava, Emilio Aguillo, asegurou que aínda que o xulgado paralizase a denominación de orixe existen outras vías, e si ou si crearán. Na mesma entrevista, a xornalista Estitxu Ugarte preguntou a Aguillo sobre a actitude da Deputación de Álava e do Goberno: “Nós non lles pedimos axuda, o que queremos é que non molesten, que non se poñan no centro”. Para Compañía, a solución que defende a Deputación –crear unha marca de orixe diferenciada, pero dentro dA Rioxa– é “imposible”.

A marca de orixe Viñedos de Álava “pode ser unha solución” para o cambio de modelo, segundo a Compañía. O Consello Regulador dA Rioxa está baixo o control das grandes marcas ás que serve o modelo actual baseado na cantidade, pero non ás pequenas adegas. Os produtores alaveses teñen alí o 5% dos votos, “con iso dígoche todo”. Quen están en contra da marca de orixe para o viño alavés acusan aos partidarios de facer política, vinculando o proxecto coa cuestión nacional, entre outras cousas. Os impulsores aseguran que son falsas mensaxes de distorsión do debate, unha cuestión de viabilidade económica, que si non se afasta dA Rioxa e do seu modelo, seguirán pechando as adegas. A mesma opinión ten Compañon: “Somos empresas, facemos viño por diñeiro”.

Outra decisión que se coñeceu en setembro dálles a razón: As Adegas Familiares abandonan o Consello Regulador dA Rioxa. Adegas Familiares dA Rioxa, non alavesas: “Porque non compartimos a política estratéxica actual, que vai en contra do modelo de negocio da pequena e mediana adega”. A asociación representa a 216 adegas dA Rioxa, a metade do total. “As Adegas Familiares han aberto unha nova crise nA Rioxa, deixando o Consello Regulador”, foi o xefe de liña dO Correo. A “outra” crise é a xerada polas adegas alavesas. A Rioxa vive unha crise económica e representativa que pode abrir novas oportunidades.

Necesidade de cambios estruturais

Os indicios de esgotamento e absurdo do modelo imperante ao longo dos anos afloraron neste ano 2023, multiplicáronse as voces críticas, hai propostas alternativas sobre a mesa. É difícil prever o que vai supor o futuro, pero hai unha cousa moi clara entre moitos vinicultores de Álava e a Compañía: “Hai que dar solucións estruturais aos problemas estruturais”