Nas eleccións ao Parlamento Vasco do 21 de abril, a competencia entre o PNV e EH Bildu está a converterse nun país decisivo. Para entender esta dinámica é necesario analizar a evolución electoral da última década en Álava. Pódense identificar tres períodos, 2015-16, 2016-20 e 2020 até a data. EH Bildu subiu máis aló de 2016, o PNV creceu até 2020 e desde entón vén abaixo. En consecuencia, EH Bildu superou ao PNV nas dúas últimas eleccións. Isto establece un novo contexto político, especialmente relevante nestas eleccións se Álava é decisiva.

Segundo as últimas enquisas, aumentará a competencia entre EH Bildu e o PNV. Mantendo a tendencia ascendente de EH Bildu, ten a oportunidade de obter os mellores resultados de todos os tempos, levando o seu teito máis alto. Pola contra, o PNV está a piques de perder máis de sete puntos de diferenza con EH Bildu. Noutro plano, o PP cunha lixeira recuperación pode adiantar ao mesmo PSE en plena competencia. E o que era o espazo de Podemos, dividido en dous, atópase a piques de perder por completo a súa referencia e eficacia electoral.

Resultados electorais para Álava 2015/23 e estimacións finais para o Parlamento Vasco.

Esta evolución en Álava debe ser explicada política e sociológicamente. Desde o punto de vista sociolóxico, é evidente a evolución do país cara á euskaldunización nas últimas décadas. A euskaldunización veu de abaixo a arriba e xa chegou a xeracións de mediana idade. Como o vasco e o erdaldun teñen diferentes comportamentos electorais, vemos consecuencias nos resultados electorais.

No político, cunha boa valoración do benestar da cidadanía, a erosión do PNV maniféstase na percepción negativa da xestión pública, especialmente en Osakidetza e na política de vivenda. Pero, para situar a EH Bildu por diante do PNV, non basta con dar a erosión do partido gobernante, senón que tamén é necesario aparecer como unha alternativa sólida. Neste sentido, EH Bildu chegou coas tarefas domésticas: o seu traballo nos últimos dez anos nos municipios de todo o país, nos gobernos e na oposición; as decisións tomadas en dúas lexislaturas para apoiar ao Goberno do Estado español e bloquear a extrema dereita e a política desenvolvida no mesmo; ou os acordos alcanzados ou ensaiados desde a oposición no propio Parlamento Vasco, que proxectou como unha alternativa sólida e seria.

O inferior paréceme un gráfico que resume todo o anterior. Na última enquisa de EiTB Focus pódese ver a pirámide de idade dos candidatos a votar PNV e EH Bildu. É bastante evidente como, de abaixo a arriba, hai cambio. Até os 65 anos o perfil dos electores de EH Bildu é máis amplo e equilibrado que o do PNV.

Elaboración de microdatos de EiTB Focus de marzo. Intención de voto en Álava por sexo e idade.

En consecuencia, Álava está en cambio. Este cambio, que xa se iniciou hai tempo, ten agora o seu reflexo electoral. Até que punto? Verémolo o 21 de abril.