Xa pasaron tres anos desde que o movemento feminista convocase unha folga feminista o pasado 8 de marzo baixo a lema “Emakumeok* planto”. Logrando redefinir o concepto de folga –incluíndo non só os traballos asalariados, senón tamén os traballos gratuítos que realizan maioritariamente as mulleres*–, miles de mulleres plantáronse e demostraron que a vida non se sostén a falta do seu traballo. Durante dous anos consecutivos, as folgas feministas do 8 de marzo comezaron a pór de cheo o foco na crise de coidados e a visibilizar o problema na súa crueza. Quedou claro: si non hai coidado, non hai vida; e si a maioría das persoas que se ocupan de coidar son mulleres, non é posible soster a vida sen o seu traballo. A colectivización dos coidados era un deber prioritario.

A pandemia da COVID-19, na medida que acelerou a ofensiva do capitalismo que xa existía, evidenciou e profundado a crise de coidados sinalada naquelas convocatorias de folga, e neste contexto as mulleres son as máis afectadas. Isto afectou, aos ollos de quen está a escribir estas liñas, o 8 de marzo deste ano; na mesma medida na que a crise se agudizou, coma se a necesidade de levantarse e loitar ante a situación agudizouse exponencialmente nos individuos. A verdade é que non tiña nada de estraño.

“Cambiar todo, fiscar o sistema”. A lema da convocatoria deste ano coincidía na súa totalidade co dun ánimo xeneralizado nas tres actividades realizadas pola mañá en Bilbao. Fronte ao aumento cuantitativo do feminismo nos últimos anos, as mensaxes das mobilizacións do ano pasado viñan alertar da necesidade de organizarse e unirse á loita feminista, co fin de non descoidar o aspecto cualitativo e evitar que o movemento se fixese insignificante. Pois ben, nas actividades que se levaron a cabo este ano en Bilbao e nas lecturas que se publicaron nelas podíase ver o movemento feminista que vai na mesma dirección. Un movemento feminista, anticapitalista e antiracista, que se repetiu en varias ocasións ao longo da xornada.

O enfoque decolonial e antiracista xogou un papel fundamental nas mobilizacións que se levaron a cabo na capital biscaíña, desde a acción que deu inicio ao programa do día. As fronteiras, as políticas migratorias, a Lei de Estranxeiría, os traballos de coidado que realizan as mulleres do sur global en condicións de explotación… para denunciar todo isto e o outro, construíron un muro con varias caixas apiladas fronte á oficina das persoas estranxeiras e publicaron unha mensaxe no que se podía ler: “Acabar co sistema racista. Non hai límites”. Na Terra, pola contra, no primeiro cuadrimestre de 2019 e 2020 escribíronse en xiz as cifras de falecidos.

As mulleres pensionistas recolleron a testemuña da protesta a continuación da protesta. Outro luns encheron a fachada do concello, que se acolleu varios luns esixindo unhas pensións dignas, pero esta vez con motivo do Día Internacional da Muller Traballadora. Mostráronse satisfeitos de que a praza que habitualmente ocupan eles sós acubillásese co movemento feminista, e nada máis comezar a acción, quixeron subliñar que o movemento dos pensionistas é un espazo para a creación de alianzas. Un momento no que aproveitaron para visibilizar a crúa realidade de moitas mulleres maiores, denunciando que si non se logra a igualdade real en dereitos e pensións, as mulleres maiores están angustiadas e condenadas a vivir en condicións de pobreza e exclusión social. Fronte a iso, esixiron pensións dignas, a eliminación da brecha de xénero nas pensións ou o debate sobre o traballo non remunerado, entre outras cuestións.

Os participantes nas iniciativas da mañá dirixíronse á torre Iberdrola. Unha vez fronte á sede da empresa eléctrica, despregouse unha pancarta na que se podía ler o seguinte: “Esta é a nosa auténtica enerxía”. Desde o altofalante podíanse escoitar os testemuños de mulleres que sofren pobreza enerxética, así como as críticas ao extremismo. Unha vez escoitadas, varias mulleres realizaron un acto simbólico no que romperon as facturas da electricidade. Alí mesmo, Zutik Emakumeak clausuraron a xornada cantando a canción da mañá, para volver atoparse na manifestación da tarde.

Tras a paréntese do mediodía, renovouse o aceso das motos polos barrios, desde columnas até o Sacro Corazón, punto de partida da manifestación. Non sen que a organización se subise, pero unha vez que todo o mundo atopábase na manifestación mantendo os espazos de seguridade, a manifestación partiu pasadas as 19:00 horas. No chamamento principal do día tamén se deu centralidade á antiracismo, tomando como lema a manifestación: "Racionalizar o sistema racista. Tecendo resistencias feministas". Durante unha hora de marcha, a mobilización encheu as rúas da cidade de cor azamboada e ambiente alegre, derramando un ambiente insólito desde o inicio da pandemia e a implantación do estado de alarma. Unha alegría, con todo, e en verdade, limitada polas medidas de seguridade; posto que se puxo en cuestión a pertinencia das mobilizacións do 8 de marzo, a necesidade de mostrarse aos ollos da opinión pública responsable e ejemplarizante actuou, en parte, en contra da improvisación. Con todo, o movemento conseguiu dar a entender que mantén a súa vitalidade por encima de calquera condicionamento. Cando a cabeza da manifestación chegou á meta, desde os altofalantes anunciouse que a xente aínda estaba en camiño, confirmando o éxito da xornada: aínda que as dificultades para tomar as rúas eran maiores que nunca, un ano máis, o movemento feminista conseguiu tomar as rúas e enchelas de denuncia. Non é un logro delicado nos tempos nos que vivimos.