Este domingo, ás 12:00 horas, no cemiterio dA Carmen de Valladolid, celebrarase unha homenaxe ao guerreiro vasco Angel Egaña e a 198 represaliados asasinados polo Franquismo. O obxectivo é lembrar a todos e enterralos no memorial que hai.

Pero os restos de Anxo Egaña volven ao seu pobo. Para iso acudirá a Valladolid unha ampla delegación municipal de Arrankudiaga-Zollo, incluído o alcalde, coa familia de Egaña. En Arrankudiaga-Zollo farase unha homenaxe pública o 28 de abril.

O Concello encomiou o labor realizado nos últimos anos pola Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica de Valladolid (ARMHV). Grazas a iso abríronse varias fosas comúns de represaliados do Franquismo e identificáronse os asasinados, entre eles Egaña. Antes, en 2021 foi homenaxeado en Valladolid e no seu pobo en outubro.

Biografía de Angel Egaña

Dáse conta da vida de Angel Egaña na nota de prensa do propio Concello de Arrankudiaga-Zollo.

Egaña naceu o 22 de febreiro de 1914 en Arrankudiaga e, no padrón de 1935-1936, convivía coa súa nai viúva e o seu tres irmáns no caserío do barrio de Otsantzar.

Fronte ao golpe de estado fascista, en 1936 ingresou na milicia vasca na compañía Landarraga do batallón Padura, cun grao de tenente. O Batallón de Marisma estaba composto por 300 gudaris das compañías de Landarraga, Basauri, Ondarreta, Iberlanda e Metralladores, que participaron en diferentes frontes: Elgeta, Ubidea, Gorbea, Durango, Amurrio, etc.

Pero as loitas que tiveron lugar os días 31 de marzo e 1 de abril de 1937 no monte Gorbeia tiveron consecuencias moi graves para Anxo Egaña. Segundo as crónicas da época, a zona de Gorbeia estaba en mans dos guerreiros vascos, a noite do 31 de marzo IV das tropas fascistas. O Terciario Virxe Branca, dos requetés da brigada, aproveitou a noite escura e a néboa para tomar accidentalmente a Cruz do Gorbea e pór nela a bandeira fascista e o requeté.

A mañá do 1 de abril os guerreiros do Batallón de Marisma volveron apoderarse da Cruz do Gorbea e da bandeira fascista e requeté dos inimigos. Neste combate houbo mortos de ambos os lados e, entre os partidarios dos fascistas, faleceu unha das capelas da cabalaría do distrito de Valladolid.

Cando Bilbao caeu en mans dos golpistas, en xuño de 1937, o Batallón de Marisma desmantelouse e os guerreiros quedaban nas distintas compañías III. 156 de división. Uníronse á Brigada II. Co nome de batallón. Retiráronse cara a Santander e para o 23 de agosto estaban en Santoña. Egaña foi detida polo exército golpista e xulgada no Asunto C-50/37 o 25 de setembro. Foi condenado a prisión de 12 anos e un día, xunto con 24 milicianos.

Pero o 4 de novembro de 1937 o pistoleiro foi trasladado á prisión de Cocheiras de Tranvías, 10 de Valladolid. Porque o Tribunal Militar revisou o sumario 1477/1937 e querían xulgalo no Consello de Guerra. Co grao de tenente, Anxo Egaña foi acusado da morte do capitan fascista na batalla de Gorbeia e condenado á pena de morte. A sentenza contra Egaña foi unha dura vinganza á morte do oficial golpista.

O 1 de xuño de 1938 informáronlle da firmeza da sentenza e o 2 de xuño, ás 6:30 horas, foi fusilado no lugar Graveras de San Isidro. Posteriormente foi enterrado na fosa común número 7 do cemiterio municipal de Valladolid.