Pueblo jatorrizko herriak matxinatu egin ziren espainiar kolonizatzaileen aurka Mexiko Berrian. Po-pay izeneko buruzagiak gidatuta, espainiarrak kanporatu eta burujabetza berreskuratu ahal izan zuten. Espainiarrek Pueblo herrien bizimodua hankaz gora jarri zuten misio-elizak eta koloniak ezarri zituztenean, zergak, behartutako lanak eta ebangelizazioa inposatuta. Handik hamabi urtera, 1692an espainiarrek berriro konkistatu zuten lurraldea. Matxinadan 401 espainiar eta 350 Pueblo herriko kide hil ziren. Lurralde haren kolonizazioan euskal jatorriko Juan OƱate gupidagabea izan zen buru, eta ondoren Antonio Otermin gipuzkoarra ezarri zuten gobernadore.
Iturria: Matthew Liebmann, Revolt: An Archaeological History of Pueblo Resistance and Revitalization in 17th Century New Mexico (University of Arizona Press).