Automatically translated from Basque, translation may contain errors. More information here. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

The revolt of Bera and the smile of Primo de Rivera

Pablo Martín Sánchez barakaldoarrari guardia zibilak atxilotu ondoren egindako argazkiak. Berako saiakeran parte hartzeagatik atxilotu eta heriotzera kondenatu zuten. Argazkia: Efemerides anarquistas / Mikel Martinez
Pablo Martín Sánchez barakaldoarrari guardia zibilak atxilotu ondoren egindako argazkiak. Berako saiakeran parte hartzeagatik atxilotu eta heriotzera kondenatu zuten. Argazkia: Efemerides anarquistas / Mikel Martinez
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Born 7 November 1924. A group of anarchists broke into Bera this morning to protest against the dictatorship of Primo de Rivera and to begin the revolution in the Spanish state.

Last October, the composition of the Central Board was announced between the displaced from Spain and Hegoalde to Baiona, Hendaia and San Juan de Luz. The commission, composed of Miguel Unamuno, Vicente Blasco Ibáñez and José Ortega y Gasset, among others, intended to establish a Republic presided over by the Count of Romanones. To this end, a general uprising would be carried out on 8 November, with the support of several military garrison and the entire labour movement.

Lapurdi's fugitives organized themselves to participate in the revolt. On the afternoon of November 6, a group of 42 anarchists left San Juan de Luz with weapons, cash and leaflets calling for the revolution.

Therefore, Lapurdi's fugitives organized themselves to participate in the revolt. On the afternoon of November 6, a group of 42 anarchists left San Juan de Luz in search of weapons, cash and leaflets with which the revolution was called. They came to Bera early in the morning. Sheriff Miguel Berasain, suspected of being a smuggler, alerted the Civil Guard of what happened on the spot. Between the rebels and the guards there was then a shooting in which four anarchists died and 27 were injured in the shooting, while on the civilian guard side two people died.

Four persons were arrested for the murder of the two guards: Pablo Martín Sánchez is a single man from Barakaldo, 25 years old; Enrique Gil Galaz, whose data is unknown; José Antonio Vázquez Bouzas, 29 years old, neighbor of Lugo; and Juan Santillan Rodríguez, former Burgese civil guard.

I don't settle for a trial and...

All four were tried in a military court, but were acquitted at the first war council for lack of evidence. At that time, however, it was decided to repeat the trial, apparently because they did not feel satisfied with the previous sentence. The second war council was held in Madrid on December 1, and although no new evidence was presented, the other three were sentenced to death, except for Vázquez Bouzas.

All four were tried in a military court, but were acquitted at the first war council for lack of evidence. At that time, however, it was agreed to repeat the trial, apparently because they did not feel satisfied with the previous sentence.

The pardon movement was immediately launched. Among others, the Bishop of Pamplona, Mateo Mugika Urrestarazu, made a special effort, reaching several phone calls on the eve of the execution. But the efforts were vain. It was common for Alfonso XIII.ak to grant pardons in these cases, but he did not do so with the Bera rebels, despite the fact that a climate of solidarity with the condemned (or perhaps for that reason) was created among the citizens.

Enrique Gil and Julián were shot to death on 6 December in Pamplona/Iruña. Barakaldo's neighbor, Pablo Martín, took his life and took him to execution.

All the details of Bera’s essay and its conclusions are known; they are collected in the press of the time and, among others, in Pío Baroja’s family of Errotacho. But when the hundred years of the trial are over, there is still something to explore about the interests and consequences of what happened. The organized attempt to weaken the dictatorship at last apparently served to strengthen the dictatorship.

They say that José Antonio Primo de Rivera, without showing any concern about what happened in Bera, smiled widely.


You are interested in the channel: Historia
Gasteizko greben bideo ezezagunak aurkitu ditu Martxoak 3 elkarteak Erresuma Batuko artxibo batean

Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]


Iruña-Veleia: epaiketatik bost urtera

Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.

11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


Legebiltzarrak 1936ko biktimen legea aldatu du, Erorien Monumentua birmoldatzeko

33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]


Vesubioren erupzioak garun bat kristalizatu zuela frogatu dute

79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]


Tutankamon eta gero, Tutmosis II.a

Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean  Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]


Trumpek miresten badu...

AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.

Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]


Ura erein daiteke, eta inkek bazekiten nola

Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]


1936ko Gerrako Haurrak
Bidaia itxi gabea

1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]


Manifestazio jendetsua Martxoak 3an Gasteizen Poliziak eraildako bost langileen oroimenez

49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]


Iruña-Veleiako aztarnategia ‘hondeatzaileaz ez suntsitzeko’ manifestaziora deitu dute

Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]


Memoria bala bat da buruan

1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]


Martxoak 3tik 49 urte
“1976ko Gasteizko greben mugimendua eskola politikoa izan zen”

Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]


2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


Eguneraketa berriak daude