Desde que Theodor Herzl publicou Der Judenstaat (Estado xudeu), fundador do sionismo en 1946, que cumpría 50 anos. Os editores da recentemente creada revista xudía liberal Commentary pediron a Hannah Arendt un texto coa escusa do aniversario do libro de Herzl. A cuestión era que un ano antes non publicaron o texto Cionism Reconsidered (Repensando o sionismo) enviado por Arendt á redacción de Commentary. Cando Arendt preguntoulles por que, o editor Clement Greenberg respondeulle que “o texto tiña demasiadas implicacións antisemíticas, non porque [Arendt] desexáseo, senón porque os lectores hostís podían interpretalo así”.

A resposta de Greenergía, desde entón até hoxe, está moi estendida entre os defensores do Estado de Israel: toda crítica ao sionismo considérase antisemitismo. Pero a distancia que Arendt ía perseguindo co sionismo cada vez máis acentuada era un proxecto “medio século atrás con altos ideais”, quizais o do sionismo, pero na década de 1940 “esquecía absolutamente a realidade do Próximo Oriente e a maldade do mundo”, un proxecto chovinista que non se estaba construíndo “contra os inimigos xudeus, senón contra os potenciais e veciños”. No seu artigo, repensando o Sionismo, recibiu críticas dunha década: os líderes xudeus traizoaron ao seu pobo e colaboraron cos nazis, non impulsaron mobilizacións a tempo –en 1935–, deron o visto e prace a organizar cos nazis as evacuacións a Palestina. Arendt destacou o II. Que a Guerra Mundial e o futuro mundo ía ser imperial ou federal e que só a segunda oportunidade ía beneficiar aos xudeus. Se a primeira forma gañaba o Estado xudeu non sería máis que un centro de interese dos imperios estranxeiros. Este artigo foi finalmente publicado na revista literaria non sionista Menorah Journal, en 1945.

Moitas veces, desde o marco no que se recoñece que os nazis cometeron o maior crime da historia, dise que o Estado de Israel fixo o que facían os nazis: xenocidio, limpeza étnica, apartheid. Pero hai que ter presente que, como manifestaron Arendt e quen pensaron sobre a negritud e o Aimé Césaire, o holocausto xudeu “o crime dos crimes” foi, en definitiva, que o que se facía sistematicamente nas colonias contra os “salvaxes” foi a loita contra os brancos.

O nazismo ocupou un lugar moi diferente na narrativa interna e externa do Estado de Israel. Até case 1960, os mortos no holocausto non eran considerados heroes, senón todo o contrario. Pero os créditos que Alemaña concedía a Israel estaban a esgotarse e Ben-Gurion sufría unha crise de poder importante, e así decidiron trasladar e xulgar a Eichmann a Xerusalén, ciclo que se pecharía coa Guerra dos Seis Días de 1967.

Estamos en novembro de 2023 e en Gaza o exército sionista matou un mes 10.000 civís, a metade nenos. É especialmente interesante nestes momentos a lectura de Arendten Eichmann en Xerusalén, pero dunha maneira alternativa: a través de 61 carreiros nos que aparece no libro a palabra sionismo ou sionista. Cada vez que aparecen estas palabras destacan dous aspectos. Por unha banda, queda claro que Adolf Eichmann era un afeccionado ao proxecto sionista que decidiu e organizou a “última solución” (desde que leu o Estado xudeu era un gran afeccionado de Herzl: En 1939 opúxose, entre outras cousas, a profanar a tumba de Herzl). Ademais, para os nazis, o sionismo era un win win: expulsaban aos xudeus de Europa e, ademais, quen dirixía a operación, III. O Israel xudeu sería como a patria dos Reicha. Doutra banda, ademais de destacar que Eichmann tiña amigos xudeus, reivindicou unha e outra vez que nun xuízo que condenaría á morte, mantiveron relacións entusiastas coas organizacións sionistas de Alemaña e Europa do Leste, quizais a máis destacada de Hungría. É máis, os nazis querían evacuar aos xudeus e os sionistas necesitaban xente para colonizar Palestina.

Non é unha rareza, non é unha comparación fóra de lugar, o nazismo e o sionismo tiveron unha traxectoria compartida, como quedou patente no xuízo contra Eichmann e Arendt recolleu no seu libro.