Badoaz bi ehiztari basoan barrena, eta, halako batean, bietako bat ziplo erortzen da lurrera, konortea galduta. Besteak, izututa, larrialdietarako telefonora hots egiten du, eta telefonoa hartzen duenari esaten dio: “Uste dut nire laguna hilda dagoela. Zer egin behar dut?”. Telefonoz bestaldekoak honela erantzuten dio: “Aurrena, ziurtatu behar duzu zure laguna hilda dagoela”. Orduan, tiro bat entzuten da, eta segidan ehiztariaren galdera: “Bale, eta orain zer egingo dut?”.
Honaino, txiste zahar eta ezaguna. Txarra ez, baina ezta nire kuttunenetakoa ere. Hortik nire harridura, prentsatik jakin nuenean zer eta munduko txisterik onena omen dela.
“Omen” esan dut, baina omena kendu beharko nioke (zalantza, alegia, ez izen ona), ikerketa zientifiko bezain serio, serio bezain luze eta luze bezain garesti baten emaitza baita ebazpen hori. Ez da, beraz, zu eta ni bezalako to eta no txotxolo ezjakinen lagunarteko usteketa ustela, zientziaren azken epai erabatekoa baizik. Munduan ahoz aho, paperik paper eta pantailaz pantaila dabiltzan txiste guztien artean parerik ez duen txiste paregabea da gure ehiztari parearena. Amen.
Aurreko paragrafoak garbi asko erakusten duenez, oso tarte txikia dago omenetik amenera, oso tarte txikia dagoenez. Bidea are laburragoa da, noski, kutsu akademikoa duten zertzelada batzuk ematen badira. Adibidez, psikologo bat dela ikerketaren zuzendaria (izena da gutxienekoa, alboan “katedradun” eta “university” bat aipatuz gero).
Onenaren (txiste, kirolari, herrialde edo beste zernahitan onena denaren) peskizan, hala jarri nahi gaituztela, horra nire susmo beltza. Eta onena ez denean, beste superlatiboren bat aukeratu, eta hor hasiko zaizkigu hitzik edo kanturik edo hiririk politena izendatzeko lehian.
Eta kontuz, alferrik baita inposatu nahi diguten hori ukatzen hastea. Alferrik dela, alegia, txiste hoberik badela esatea, edo euskarazko kanturik onena ez dela Xabier Letek Xalbadorri eskaini ziona, edo gaztelaniazko hitzik politena ez dela “paz” (horraino iritsi zaizkigu eta).
Ez, botereak hitzez hitz dioenari kontra egitea ez da estrategia egokia, boterea gizendu baizik ez baitu egiten. Botereari kontra egiten diogulakoan, hark ezarri nahi dizkigun eskema eta parametroak onartzea da hori. Irakurri horretaz, mesedez, George Lakoff-en Don´t think of an elephant liburua, sarean eskura daitekeena (ingelesez eta gaztelaniaz dohainik, euskaraz ordaintuta ere ez noski, tamalez).
Hemen axola duena ez da txisterik (edo dena delakorik) onena zein den. Hemen kontua da “onena” kontzeptua irentsarazi nahi digutela, aurretik ezin bada atzetik sartuta. Kasu bakoitzean onena zein den eztabaidarekin entretenituta gauzkate, onenaren kontzeptua irrigarria ez ezik gaizto eta arriskutsua dela ohartu eta aldarrikatzen hasiko garen beldur.
Ilargia seinalatzen dion atzamarra ikustean ilargiari gabe atzamarrari begiratzen diona ergel tenteltzat hartu ohi da, baina hori da modu bakarra konturatzeko atzamar hori esku baten atal dela, eta eskua beso batena, eta besoa gorputz batena, eta gorputza pertsona batena, eta pertsona nola edo halako botereren batena, eta dena delako botere horrek gure nagusi izaten jarraitu nahi duela, morroi eta mirabe behar gaituela, zoriontsu plantako inozo.
Gehiago behar genituzke horrelako ergel tentelak, hartara munduak agian utziko lioke, halako batean, txiste txar bat izateari.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
In 2011, the powerful 15-M movement broke out, which put the Catalan Govern in a hurry. Among other things, on that occasion the Police ran into the indignant camp of the Plaza Cataluña de Barcelona and besieged the Parlament on the day that the activists had to approve the... [+]
On the Internet comes the title of a movie that I still saw when I was growing up looking for the word Willow. In this fantasy film, the protagonist, a small man named Willow, transformed the world by liberating its inhabitants from an oppressive kingdom. Google just launched a... [+]
Irene Coulon’s talk about sleeping beauty and the image of incineration has been the main theme of this year’s Feministaldia. He has torn apart the cultural ideas of sleep, making it clear that we also have masculinized sleep. Many of the (cultural) lessons of sleep are... [+]
Araia told me to write to you. He told me that before I leave them (I will do this this year), they want to take you a text of mine, which I have never taken you, and that you deserve, that you will be proud of me. Such an opportunity cannot be missed. I don't know what I can... [+]
I have recently had the opportunity to see the latest work by Pierre Carles, a committed documentary author. Under the name of Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC guerrilla, the future has history), proposes a renewed account of the armed conflict that has lasted... [+]
The poor management of the Valencian cold drop has led to a change in adverse meteorological alerts, as shown in the first season of "winter". Faced with the threat of rivers overflowing in Hego Euskal Herria, the indications for protection came along several paths, since no... [+]
Entrepreneurship is fashionable. The concept has gained strength and has spread far beyond economic vocabulary. Just do it: do it no more. But let us not forget: the slogan comes from the propaganda world. Is the disguise of the word being active buyers? Today's entrepreneurs are... [+]
We're in chaos. That has been said to us by the French media, which Parliament has brought down the government on 4 December. The fear that political, institutional, social, economic chaos will rage us all in the horde of hell comes to our veins. What comedy we're going to play... [+]
Surely, most of us have already bought, here and there, the gifts for Christmas. Because the night visit to Olentzero is a great quote, especially for the youngest. Everyone is preparing for this fruitful era of the year: Bilbao burns as much as Vitoria, Pamplona and Baiona,... [+]
What surprised you the most when you left jail? I've been asked many times in the last year and a half.
See that the streets of Bilbao are full of tourists and dogs with two legs, for example? Or the changes in the political situation? The first one has tired me and annoyed me... [+]
The issue of aid for Basque learning is really confusing. The citizen who wants to learn Basque must go to more than one window to know how much the course he wants to take and where, how and when he will get the grants. Because it still costs money to study, nothing is free... [+]
The understanding and interpretation of the mathematical language is what is important in the learning process, at least it is what we say to our students. The language of mathematics is universal, and in general, the margin of error for interpretation tends to be small. We... [+]