‘Parallax’ edo hitzontzikeriaren garaipena
Ingalaterra, 1849. Samuel Birley Rowbotham (1816–1884) asmatzaile eta idazleak Zetetic Astronomy: Earth Not a Globe (Astronomia Zetetikoa: Lurra ez da globoa) izenburuko lana argitaratu zuen Parallax izenordez. Hasieran hamasei orrialdeko panfletoa besterik ez zena 200 orrialdera iritsi zen hamabost urte geroago, eta 1881eko azken bertsioak 430 orrialde ditu. Izenburuak dioen moduan, Rowbothamek, berak asmatutako metoda erabiliz –astronomia zetetikoa–, Lurra laua zela ondorioztatu zuen.
Parallax-en arabera, kontinenteek ozeanoan flotatzen dute, ozeanoa elurrezko eta izotzezko basamortu batek inguratzen du eta desertu izoztuaren atzean labar eskergetan amaitzen da Lurra. Lurrazalaren azpiko suari esker existitzen dira kontinenteak eta ozeano urtua. Baina su hori ez da nahikoa, nonbait, Lurraren erdian dagoen Ipar Poloaren inguruko izotzak urtzeko.
Betiere haren teoriei jarraiki, Eguzkia, Ilargia eta izarrak guregandik kilometro gutxira daude. Eguzkiak Ipar Poloaren inguruan egiten du bira, beti abiadura berdinean eta Ilargiak, lanpara bailitzan, berezko dirdira du eta erdi gardena da. Eta eklipseak? Eklipseek, Rowbothamen arabera, bazuten azalpena; kontua zen berak oraindik ez zuela aurkitu. Eta bestela, Bibliara ere jo zezakeen bere teorietarako. Finean, Bibliak azaltzen zuen Lurraren osaera: goian zerua eta behean Infernuko sua. Orduan, Infernuko suak ozeanoa urtu eta lehorreko bizitza ahalbidetu badu, ez da hain txarra izango... Parallax-en teoriek, jakina, ez zuten ez bururik ez buztanik, eta ordurako Lurra esferikoa dela aspaldi egiaztatuta zegoen. Baina Rowbothamek ez zuen hori traba izan hogei urtez ia Ingalaterra osoa ibiltzeko bere teoriak eztabaida publikoetan defendatzen. Eta eztabaida gehienak irabazten zituen, gainera.
1864ko egun batez Plymoutheko hondartzan agertu zen, Richard Proctor astronomoak jotako desafioari erantzunez. Parallax-en aurkariek zioten hondartzan ipinitako teleskopiotik hamalau miliara dagoen Eddystone itsasargiaren linterna soilik ikusiko zela, nahiz eta apur bat gorago dagoen muinotik itsasargi osoa ikusten den. Baina egun hartan linterna erdia besterik ez zen ikusten, airearen errefrakzioa ohi baino txikiagoa zelako. Edonola argi zegoen lurrazala ez dela laua, baina Parallax-ek sutsu aldarrikatu zuen espero zenarekiko desberdintasun hura bere aurkariek ziotenaren kontrako froga zela. Bertaratutako asko konbentzitu zituen.
Erretorikan trebea zen Parallax, baina aurkarien gainetik gailentzen zen ahots ozena zuen aliatu nagusi. Sinesteko gogoz zegoen publikoa ere bai. Egun hain ohikoa den hitzontzi ozenen arrakasta ez zen haren oinordetzan utzitako gauza bakarra izan. Flat Earth Society (Lur Lauaren Elkartea) sortu zuen hil baino lehen; zientziaren aurkako korronteen haztegi ezin hobea den AEBetan elkartea bizirik dago oraindik, eta milaka jarraitzaile ditu.
Copenhagen, 18 December 1974 At 12 noon a ferry arrived at the port, from where a group of about 100 Santa Claus landed. They brought a gigantic geese with them. The idea was to make a kind of “Trojan Goose” and, upon reaching the city, to pull the white beard costumes... [+]
Tennessee (United States), 1820. The slave Nathan Green is born, known as Nearest Uncle or Nearest Uncle. We do not know exactly when he was born and, in general, we have very little data about him until 1863, when he achieved emancipation. We know that in the late 1850s Dan... [+]
The Centre Tricontinental has described the historical resistance of the Congolese in the dossier The Congolese Fight for Their Own Wealth (the Congolese people struggle for their wealth) (July 2024, No. 77). During the colonialism, the panic among the peasants by the Force... [+]
New York, 1960. At a UN meeting, Nigeria’s Foreign Minister and UN ambassador Jaja Wachucu slept. Nigeria had just achieved independence on 1 October. Therefore, Wachuku became the first UN representative in Nigeria and had just taken office.
In contradiction to the... [+]
Today, 50 years ago, the labor movement of the Basque Country wrote a very important chapter in its history. In Hegoalde, some 200,000 workers went on a general strike in protest against the Franco regime, which lasted two months. This mobilization made it clear that the... [+]
Researchers at Johns Hopkins University have discovered several cylinders with inscriptions at the present Syrian Reservoir, the Tell Umm-el Marra. Experts believe that the signs written in these pieces of clay can be alphabetical.
In the 15th century a. The cylinders have... [+]
Pamplona, 1939. At the beginning of the year, the bullring in the city was used as a concentration camp by the Francoists. It was officially capable of 3,000 prisoners of war, at a time when there was no front in Navarre, so those locked up there should be regarded as prisoners... [+]