Burua itzali eta begiak piztu
Frivolité. XVIII. mendeko jantziak, San Telmo Museoaren bilduma
Non: San Telmo Museoa, Donostia.
Noiz: irailaren 28a arte.
Argien Mendea izan zen XVIII. mendea, Ilustrazioarena, arrazoiarena… Baina garaia tituluan aipatu arren, bisitariak izenburu nagusiari erreparatu besterik ez du erakusketako argiak zetazko oihalen distiraz harago ez doazela konturatzeko. Garai hartako jantzien bilduma da, baina jantzi gutxi batzuena edo, hobeto esanda, soilik gutxi batzuek eraman zitzaketen jantziena, eliteena, nobleena. Beraz, garaiko gizarte osoaren isla ere ez du jasotzen. Esperientzia estetiko xaloa, baina bikaina, eskaintzen du, ez gehiago, ezta gutxiago ere.
Sartu eta berehala boli koloreko txupa bat jarri dute, maukarik gabeko zetazko jaka brodatua. Lepoaldean, atzean, THE[ât]re V. Déjazet hitzak ditu idatzita eta alboko paneletan txutxu-mutxu gosea asetzeko nahi adina informazio topatuko du bisitari kuxkuxeroak. Virginie Déjazet (Paris, 1798-1875) ospe eta sona handiko aktorea izan zen. Besteak beste Diderot, Rousseau eta beste filosofo batzuen testuak antzeztu ohi zituen XVIII. mendeko gizonezko jantziak soinean, erakusketa hasierako txupa horien artean. Ziurrenik Santiago Arcos Ugalde (Santiago de Chile, 1852 - Donostia, 1912) margolaria ezagutu zuen Parisen eta haren bidez iritsi da pieza erakusketara. Parisen bizi ondoren, Arcosek aldi luzeak eman zituen Urruñan, Hernanin eta Donostian. Gipuzkoako hiriburuan hil zen 1912an. 1940ko hamarkadan haren alargun Concepcion Cuadra Viterik senarraren jantzi bilduma San Telmo Museoari eman zion dohaintzan eta orain bilduma horrek osatu du nagusiki erakusketa.
Zergatik bildu zituen XIX. mendeko margolariak aurreko mendeko luxuzko jantziak? Batetik Santiago Arcos margolari kostunbrista zen eta artista horiek, horretarako nahikoa baliabide izanez gero, antzinako jantziak, apaingarriak eta objektuak erosi ohi zituzten, gero objektu horiek mihisean xehetasun osoz irudikatzeko. Gainera, XIX. mende amaieran, antzinako jantzien dantzaldiek oihartzun handia izan ohi zuten garaiko eliteen artean. Arcosek dantzaldi horietako askotan parte hartu zuen, baita baten bat antolatu ere. Itxuraz, dantzaldi horietan jantzietan asmatzeak gorespena zekarren eta hautu okerrek, aldiz, kritika latzak.
Erakusketako aleak ikusita, ziur Arcos-Cuadra senar-emazteek bete betean asmatzen zutela.
Tafeta, satina, brokatua, damaskoa… orotariko zeta-oihalez eginak dira jantziak, gehienak brodatu aberatsez apainduak. Pieza batzuek irudi apaingarri soilak dituzte brodatuta, baina brodalan gehienak oso konplexuak dira. XVIII. mendearen amaieran, esaterako, opera edo artelan arrakastatsuenen eszena osoak oihaletan harilkatzea modan jarri zen. Eta bezeroen gustu exotiko eta bereziei ere erantzuten zieten jostunek. Erakusketako jaka luze batean, adibidez, pieza osoa hartzen duten adar kiribiletan, tximino, indioilar eta katu bana daude xehetasun osoz brodatuta. Rococo garaian hain gustuko zituzten kolore pastel apaletakoak dira jantzi gehienak eta zilar nahiz urre kolorearen distira maite zutela ere nabari da, baina badaude kolore biziko pieza berriagoak ere, lore gorriz jositako frantses erako soineko beltza kasu.
Mamiaren erosotasuna kontuan hartzen ez zuten azal ederrak dira. Erakusketaren gaia arinkeria da, baina jantzi horietan sartzea astuna izango zen gero, emakumeentzat batez ere. Eliza katolikoaren goi-karguentzat ez hainbeste. Jantzi erlijiosoei eskainitako atal bereziko piezak lasaiagoak dira, erosoagoak, horiek soinean zeramatzatenei pobrezia botoaz oroitzeak deserosotasuna sorrarazten ez bazien behintzat.
Eta jantziez gain badira bestelako objektuak: garaiko koadroak, aldizkariak, poltsak… Baita abaniko ederrak ere, luxu eta gehiegikeria katolikoak sorrarazitako gorputzaldi txarra haizatzeko eta giro xalo, arin, arduragabeari eusteko lagungarri.
On the Internet comes the title of a movie that I still saw when I was growing up looking for the word Willow. In this fantasy film, the protagonist, a small man named Willow, transformed the world by liberating its inhabitants from an oppressive kingdom. Google just launched a... [+]
Araia told me to write to you. He told me that before I leave them (I will do this this year), they want to take you a text of mine, which I have never taken you, and that you deserve, that you will be proud of me. Such an opportunity cannot be missed. I don't know what I can... [+]
I have recently had the opportunity to see the latest work by Pierre Carles, a committed documentary author. Under the name of Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC guerrilla, the future has history), proposes a renewed account of the armed conflict that has lasted... [+]
The poor management of the Valencian cold drop has led to a change in adverse meteorological alerts, as shown in the first season of "winter". Faced with the threat of rivers overflowing in Hego Euskal Herria, the indications for protection came along several paths, since no... [+]
We're in chaos. That has been said to us by the French media, which Parliament has brought down the government on 4 December. The fear that political, institutional, social, economic chaos will rage us all in the horde of hell comes to our veins. What comedy we're going to play... [+]
In 2011, the powerful 15-M movement broke out, which put the Catalan Govern in a hurry. Among other things, on that occasion the Police ran into the indignant camp of the Plaza Cataluña de Barcelona and besieged the Parlament on the day that the activists had to approve the... [+]
