Choctaw herriaren elkartasun ikasbidea
Egungo Mississippi (AEB), 1830. AEBetako Kongresuak Dancing Rabbit Creekeko Ituna onartu zuen. Itunaren arabera, Choctaw herriak hamaika milioi akreko lurraldea (45.000 km2) utziko zuen eta gobernuak lur sail zabalagoa (hamabost milioi akre edo 61.000 km2) baina elkorragoa emango zien trukean egungo Oklahoman. Choctaw tribuko buruzagiek zuhur jokatu arren, kolonizatzaileen indarrari ezin izan zioten eutsi, eta azkenean amore eman behar izan zuten. Indioen erreserbatara behartuta bidali zuten lehen herria izan zen, nahiz eta beste askotan bezala neurria akordio adiskidetsuz mozorrotu.
Choctaw herria bitan zatitu zen. Gutxi batzuek, 1.300 inguruk, uko egin zioten arbasoen lurraldea uzteari. Baina beren arauak eta tradizioak utzi behar izan zituzten, eta AEBetako legeei makurtu. Mississippin geratu ziren choctawak jatorri europarra ez zuten lehenak izan ziren AEBetako herritartasuna lortzen; eta beren jatorrizko identitatea galtzen.
Gehienek, 15.000 lagunek baino gehiagok, beste aukeraren alde egin zuten. Dancing Rabbit Creeken hitzemandako nolabaiteko autonomiaren bila abiatu ziren, beren arauei eta tradizioei eutsi nahian. Arbasoen lurraldetik Oklahomako erreserbaraino 800 kilometro egin behar izan zituzten eta bidean goseak 3.000 bat choctaw hil zituen, tribuaren %20 inguru. Gerora, Trail of Tears (Malkoen Bidea) esango zioten choctawen odiseari.
1845ean, Oklahomako erreserbatik 5.000 kilometrora, Gosete Handiak hartu zuen Irlanda. Politika ekonomiko antzuak, laborantza metodo desegokiek eta, batez ere, patata uzta ezereztu zuten gaixotasunek irlandarren heriotza-tasa izugarri igoarazi zuten; goseteak milioi bat irlandar baino gehiago hil zituen, eta beste bi milioik uhartetik alde egin zuten. Heriotzak eta migrazioak medio, Irlandak biztanleriaren laurdena inguru galdu zuen hamarkada bakarrean. Irlandar Diasporari esker, besteak beste, gosetearen berri berehala zabaldu zen mundu osoan, baita choctawen eremu berrian ere.
1847an, Malkoen Bidea gorpuz josi eta hamasei urtera, choctawek doi-doi lortzen zuten oinarrizko beharrak estaltzea. Baina ederki ezagutzen zituzten gosearen triskantzak eta irlandarrei ahal bezala laguntzea erabaki zuten, gosetearen berria Europatik etorri arren, Choctaw herria pixkanaka desagertzera kondenatu zuten kolonoak bezala. Irlandarrei laguntzeko 175 dolar biltzea lortu zuten. Gaur egungo 50.000 euro inguru.
Linear A is a Minoan script used 4,800-4,500 years ago. Recently, in the famous Knossos Palace in Crete, a special ivory object has been discovered, which was probably used as a ceremonial scepter. The object has two inscriptions; one on the handle is shorter and, like most of... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]