Nostradamus de Mendata
Mendata (Biscaia), 1819. Neix Eulalio Intxausti Gomeztegi –algunes fonts, com Joxemiel Barandiaran i José Luis Ortigosa diuen que es deia Hilario–. De jove va treballar en el caseriu i mai va aprendre castellà; sempre es va adaptar exclusivament al basc. En l'Última Guerra Carlista, va començar a dir les prediccions amb gran certesa, i de seguida se li va començar a dir profetes o endevins.
No sabem exactament d'on li procedia aquest do. Una vegada en el caseriu Salbide de Kortezubi va visitar a la seva germana i, de tornada, en el camí de Mendata, es va trobar amb una dona que es trobava amb ella. Quan van arribar a l'església de Sant Tomàs d'Arratzu, la dona va començar a fer prediccions sobre el seu estat de salut. Una altra versió diu que una vegada es va trobar amb un misteriós home i a partir de llavors van començar a arribar les seves visions futures.
El cas és que Intxausti va aconseguir un gran èxit i cada matí rebia a nombrosos visitants en el caseriu a la recerca de respostes sobre el futur.
A més de rebre clients particulars, va realitzar nombroses prediccions generals per al segle XX. Els carros rodarien com un llampec, l'aglomeració de Bilbao devoraria a les gents, la religió catòlica s'esfondraria per culpa dels mateixos sacerdots, els fanals il·luminarien tots els racons com si fossin una cuca de llum, apareixerien en el cel com a grans ocells conduïts per homes, i aquests ocells, guiats per prussians, anaven a Guernica.....
Molts veuen aquí l'anunci del bombardeig de Guernica de 1937, però com mai va escriure el que Intxausti veia, no sabem si va donar explicacions amb aquesta precisió o si les seves paraules van ser posteriorment adaptades per a coincidir amb el succeït.
Veia a prop la fi del món, i es deia que a tot arreu hi havia cruïlles i bars en gairebé totes les portes. El Pare Barandiaran diu que la referència als bars no era infreqüent i que, per exemple, en Ataun i Zeanuri també es van unir el doll i l'Apocalipsi.
L'endeví de Mendata mai va fer proselitisme, no va sortir del caseriu a la recerca de seguidors. Tampoc cobrava oficialment pels seus serveis. Això sí, els visitants arribaven amb la gallina o les verdures sota el braç. Potser hauria endevinat que, sense haver-ho sol·licitat, anava a rebre una paga extraordinària.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]