Aniztasun funtzionala dutenek aisialdiaz ezin dutela modu duinean gozatu salatu dute Ane Mendizabal zarauztarrak eta Alba Irazabalbeitia donostiarrak, Tantai proiektuaren sortzaileek. Gure inguruneak eta kultur eskaintzak ez diote aniztasunari erantzuten, “aisia eta turismo arloetan egiten diren ekintza gehienak ez daudelako aniztasun funtzionala duten pertsonen beharretara egokituta”, dio Mendizabalek. Horregatik hasi dira ekintza egokitu eta inklusiboak antolatzen.

Beste askoren artean, kirol egokitua, txangoak, tailerrak eta ikastaroak antolatzen ditu Tantaik, gutxieneko partaide kopururik gabe eta urte osoan zehar. “Eta norbaitek bestelako ekintzaren bat egin nahi badu, gurekin harremanetan jar daiteke, eta egin nahi duenaren arabera, bere beharrak aztertu eta horietara egokitutako eskaintza prestatuko dugu. Guk egiten dugu lan guztia, beraiek ongi pasatzeaz baino ez dira arduratu behar”, azaldu digu Mendizabalek. 

Ikuspegi turistikotik, urtero milaka dira aniztasun funtzionala izan eta bidaiatzen duten lagunak. Horregatik, turistentzat zuzendutako ekintzak ere prestatu dituzte: “Batez ere bisitaldi gidatuak, Donostian eta Gipuzkoan zehar momentuz, hasten ari garelako”, argitu du Irazabalbeitiak.

Historiaren Artean  lizentziatuak dira bi gazteak. Turismoa ere ikasi du Mendizabalek, eta Irazabalbeitiak turismo egokituari buruzko ikastaroa du egina, Larrialdiak Fundazioaren eskutik. “Larrialdiak Fundazioan denbora zeramaten aisia eta turismo egokituaren inguruan gogoeta egiten, zerbait egiteko gogoz, baina ideia zehatzik gabe. Nirekin harremanetan jarri ziren laguntza eske, eta ondoren ni Anerekin”, azaldu du Irazabalbeitiak.

“Lan asko dago oraindik egiteko”

Aniztasun funtzionala dutenen beharrei erantzuteko gure ingurunea gero eta egokituagoa dagoela eta azken urteotan aurrerapauso nabarmenak egin direla uste dute bi elkarrizketatuek, batik bat zerbitzu publikoetan. Turismoan, aisian eta beste hainbat arlotan, ordea, oraindik gabezia garrantzitsuak daude. “Dena den, ezin dugu esan ez denik ezer egiten, kolektibo honen eskubideen alde gogor borrokatzen ari diren elkarteak daude eta gauza asko lortu dituzte”, dio Mendizabalek. “Arlo instituzionalean hobekuntzak nabariagoak dira. Gainontzekoetan oraindik lan asko falta da egiteko”, gehitu du Irazabalbeitiak. Aldea nabaria da Europako beste herrialdeekin konparatuta, adibidez: “Nazioarteko museo garrantzitsuetan, orain gor eta itsuek audio-deskribapenak edota zeinu hizkuntzako interpretea eskura dituzte bisitaldi gidatuak jarraitzeko, margolanen azalpenak ere braillez agertzen dira… Hemengo museo batzuetan hasi dira hori egiten, baina esango nuke gauza nahiko berria eta salbuespenezkoa dela. Hala ere, gutxinaka-gutxinaka hobekuntzak ikusten ari gara”, adierazi du Mendizabalek.  

Euskal Herrian, zaila da kolektibo honentzat guztiz egokiturik dauden ekintzak aurkitzea. “Gaur egun, esaterako, oso modan dago tabernetan kontzertuak ematea, baina beharbada sarrera estuegia da gurpil-aulki bat sartzeko, komunak oraindik ez daude prestatuta leku askotan, edo hitzaldi batera zoaz eta ez dago zeinu hizkuntzako interpreterik pertsona gorrentzat”, dio Irazabalbeitiak. “Aniztasun funtzionala dutenei bideratutako pintxo-potea antolatzen saiatu ginen duela gutxi, eta konturatu ginen  Donostiako Alde Zaharra oso gaizki dagoela gurpil-aulkiz mugitzeko”, jakinarazi du Mendizabalek.

Ekintzak antolatzeko orduan, irisgarritasuna da kontuan hartu beharreko alderdirik garrantzitsuena, “xehetasun txikienak beste guztia pikutara bidali dezakeelako. Guretzat garrantzirik ez duena edo aintzat hartzen ez duguna erabakigarria izan daiteke aniztasun funtzionala duen norbait leku horretara joan ahal izateko edo ekintza hori egin ahal izateko”, argitu du Irazabalbeitiak.

Sentsibilizazioa

Ahalmen urriko, elbarri, ezgaitu… deitu izan zaie aniztasun funtzionala duten pertsonei, baina adiera horiek okerrak direla eta oker erabiltzen ditugula ohartarazi dute elkarrizketatuek. “Guretzat oso garrantzitsua da azpimarratzea ez direla minusbaliatuak, baizik eta gauzak beste modu batean egiten dituztela. Ez dira elbarriak, edo ahalmen urrikoak, edo dena delakoa, aniztasun funtzionala duten pertsonak baizik”, dio Irazabalbeitiak. Horregatik, kalitatezko aisia eskaintzeaz gain, Tantaik gizartea sentsibilizatzeko ere balio dezala nahi dute sortzaileek. “Sarri ez dira ezarritako gutxienekoak betetzen, eta gizartea horretaz jabetzea nahi dugu”.

“Inkesta egin genuen Tantai sortzen ari ginenean, eta guk uste baino herritar gehiagok esan zigun agian ez zutela aisia edo turismo ekintza batean parte hartuko aniztasun funtzionala duen pertsona bat egotekotan”, azaldu du Irazabalbeitiak. “Beste galdera batek zioen: ‘Uste duzu guztion lana dela aniztasun funtzionala duten pertsonen inklusibitatea erraztea?’. Bada, askok erantzun zuten erakundeen lana dela hori, ez guztiona. Horrek ere asko kezkatzen gaitu”, gehitu du Mendizabalek. Hala ere, gizartea gero eta sentsibilizatuagoa dagoela uste dute, belaunaldi berriak batez ere. Horrez gain, aniztasun funtzionala  duten biztanleen presentziak eta ikusgarritasunak gora egin du nabarmen gizartean, eta hori datu oso positibotzat jotzen dute Tantaiko kideek.

Integraziotik inklusibitatera

Tantaik antolatzen dituen ekintzak, egokituak bakarrik ez, inklusiboak ere badirela nabarmendu dute Ane Mendizabalek eta Alba Irazabalbeitiak. Edonork hartu dezake parte, aniztasun funtzionala izan edo ez. Integrazio hitza alboratu eta inklusibitatea erabiltzearen aldekoak dira: “Pertsonei buruz hitz egiteko ‘integrazio’ hitza erabiltzea desegokia dela uste dugu. Integrazioaz hitz egiterakoan bereizketa moduko bat egiten dugu: zuek alde batetik eta gu bestetik. Zuek zarete ‘ezberdinak’ eta integratzen zaituztegu. Baina ez du hala izan behar. Pertsonak gara denak”, dio Mendizabalek. “Ez da bidezkoa norbait baztertzea besteen begietara ‘ezberdina’ delako. Azken finean, modu batean edo bestean guztiok gara ezberdin, eta guztiontzako lekua egon behar du gizartean”, aldarrikatu du Irazabalbeitiak.