"Erregeordez erregeorde, konfiantza faltak iraun zuen"
Florencio Idoate 1966tik 1982ra arte Nafarroako Artxibategi Nagusiko zuzendari izan zen. Datu hori jakitea ezinbestekoa da bere obraren dimentsioa ulertzeko. Paper artean igaro zuen bizitza osoa, orain katalogoak prestatzen, orain tokiko historiari buruzko artikuluak idazten. Berrogeitaka liburu idatzi zituen, Erdi Arotik Aro Garaikiderainoko gaiak landuz, eta bere ideia asko El Pensamiento Navarro egunkari karlistan ezagutarazi zituen.
Konkistari dagokionez hipotesi ofizialarekin bat egiten zuen; baina bere idatzietan ofizialtasun horri ñabardura asko egin zizkion, batez ere datu zehatzen bidez. 1981ean Esfuerzo bélico de Navarra en el siglo XVI liburua idatzi zuen Nafarroako Foru Aldundiaren eskutik, konkistari buruz berak osatutako zabalena. Bertan, konkista ondorengo Espainiako erregeordeek nafarrekiko zuten mesfidantza agerian utzi zuen dokumentuetan aurkituriko informazio mordoarekin. Hau da, nafarrek estatus berria onartu zutenaren teoria ofiziala hankaz gora jarri zuen.
“[Garesko] herritarrak kexu ziren, erregimentuak eta bere buruzagiek tratu bera eskatzen zutelako eta horren erruz karga osoa euren bizkar jartzen zelako etengabe. Askok iseka egiten zieten, esanez ‘petxeroak11 zirela eta barre eginez’. Badirudi hiribilduan ostatu hartzen zutela ‘espainolak’ Nafarroara etorri zirenetik, haietako lekuko batek zioenez. Detaile honek argitzen digu nola espainolak arrotzak izaten segitzen zuten garestarrentzat, baita gainerako nafarrentzat ere. (...)
Nafarrekiko konfiantza falta sistematikoa, kontsultatu ditugun paperen bidez suma daiteke, lur honetan arrotz diren militarrek idatziak. (...)
Mende erdiz gaztelartzen egon eta gero, atzerritarrek Albretarren itzala ikusten zuten oraindik Nafarroan. (...)
Erregeordez erregeorde, ikusten ari gara nola iraun zuen nafarrei ezarritako balizko fideltasun eta konfiantza faltaren zeinuak. (...)
Independentzia beti izango da etsipenez oroitua arrazoi sentimental eta praktikoengatik, baina zenbait kasutan, urteen joanak herrimin legitimo hori ezabatuko du, erreinu independentetik dependenterako igaroaldia ezagutu zuen belaunaldiarena. Dena den, klase noblea, buruzagiak alegia, garai berrira egokitzen saiatzen dira, behin-betikoa izango baita, atzera bueltarik gabekoa, soilik oroitzapena geratuko da”.
Immersos en la guerra contra els senyors i les esglésies comuneres, en 1521, Castella va obtenir l'ajuda del seu cunyat Enric de Navarra II.ak, el rei Francesc I de França, per a recuperar el regne de Navarra envaït, conquistat i ocupat nou anys abans.
Els pares Enrike... [+]
Memoria eta aldarrikapen eguna izan da larunbatean Amikuzeko hiriburuan. "Sekulan baino gehiago, gure izanetik aurkitu indarraz, bihar gu girena hazi", izan dira Zabalik elkarteko presidentearen hitzak, Nafarroa Bizirik eguneko ekitaldi ofizialean.
Els hereus ideològics dels conqueridors del Regne de Navarra són avui dia els partits polítics que gestionen mitjans com la producció intel·lectual patriarcal i EITB. Aquests hereus continuen amb el procés de colonització de Navarra, distorsionant els contextos històrics... [+]
El castell d'Amaiur (1522), en Baztán, va ser l'última fortalesa de la resistència enfront de la conquesta espanyola del Regne de Navarra. Els revoltats, amb el seu coratge, dominats també al regne d'Espanya, interpel·lats pels seus cors, buscaven aixecar-se contra els... [+]
Veureu fàcilment als espanyols d'una certa edat, que volen menysvalorar o reduir la gravetat d'alguna cosa: “A Cuba es va perdre més”, recordant la pèrdua de les restes de l'imperi colonial d'aquell any 1898. Els hongaresos també tenen una expressió semblant, que s'empra amb... [+]