Ante la silla eléctrica (Facing the chair).
John Dos Passos. Errata naturae, 2011. 192 orrialde.

Urgentziaz idatzitako liburua da John Dos Passosen Facing the chair, 1927koa, Sacco eta Vanzettiren epaiketa bidegabearen aurrean izandako erreakzioa. Eta orain arte gaztelaniaz publikatu gabe zegoen, argitaletxeak behar baino gehiago azpimarratu duenez. “Esta importante obra” eta “conforma sin duda un texto apasionante” eta... Zer kontatzen du ba liburuak hainbeste gabonez kanpoko girlanda merezi izateko?

Bada, ezer gutxi, kasu horri buruz zer edo zer irakurri duenarentzat. Sentsazio hori izan dut liburua bukatzean, ez dagoela gaizki alderdi dokumentaletik, baina nekez hartuko zuela XXI. mendeko gaztelaniazko edozein editorialek hura itzuli eta argitaratzeko lanik, egilea Dos Passos izan ez balitz. Eta ez edozein Dos Passos, ez pareta ukitzeraino eskuineko egin zen hura, ez letra-juntalari hasiberria, ez: Manhattan Transfer publikatu berri, AEBetako letretan norbait izaten hasia zen idazlea baizik.

Baina bi anarkista italiar-amerikarren aurkako gehiegikeria judizialaren kontaketa honi zerbait –beharbada gauza asko– falta zaiola esango nuke. Izan nahi luke liburu bat, AEBetan jaiotakoei xamur esplikatu nahi liekeena etorkinak american way of lifera zein ondo egokitu diren; izan nahi luke aurreiritzi xenofoboak orokorrean auzitan jarri gura lituzkeen arrazoi sorta; izan nahi luke beldurraren kontrako manifestua, beldur hori erabili baitzuten hobenik gabeko bi lagun aulkian frijituta garbitzeko; baina izan, da, epaiketaren kronika periodistiko ez oso landua, lerro batzuetan bai, idazlearen estilo printzak erakusten dituena, baina presak jaten duena epaileek justizia jaten duten modu bertsuan.