Euskararen trenen talka
Eusko Legebiltzarrak abian jarri berri duen Kontsumitzaileen Legea aldatzeko ekimenak erabat berresten du, tamalez, Bat Soziolinguistika aldizkarian (76. zk.) plazaratzen genuen gogoeta. Alegia, euskara antzemateko eta ulertzeko bi modu nagusi daudela (Frame Aldarrikatzaile eta Frame Herabe), biak elkarren aurkakoak direla eta bigarrena lehenengoari lekua jaten ari zaiola. Legebiltzarraren aldaketa horren ondorioz euskaldunok ez dugu euskaraz artatuak izan beharko saltoki handietan. Alegia, Frame Herabearen beste urrats bat gehiago da, Frame Aldarrikatzailearen euskararen aldeko pauso hori ezerezteko. Euskararen trenen talka.
Funtsean dagoena hauxe da: euskara antzemateko eta ulertzeko bi modu (frame) horietako batek lortzen duena, besteak deuseztatzen ahalegintzea. Hori da, hain zuzen, edozein aurkariren arteko ohiko jokoa eta, askotan, protagonistak eurak hondamendira daramatzana.
Zer egin ataka gaizto horretatik ateratzeko? Euskaltzaleen Frame Aldarrikatzaileak beste ikuspuntu horri aurre egin eta mendean hartzea ezinezkoa da, gaur egun. Gainera, une batez posible balitz ere, euskararen etorkizuna ezingo litzateke eraiki aurkarien joko horren gainean. Funts hori ezegonkorra da; alegia, botere-guneen indar-korrelazioaren arabera hizkuntza politika eta plangintza aplikatzen eta indargabetzen txandaka ibiliko lirateke, behin eta berriz. Hori ez da euskarak behar duen funts sendoa etorkizun duina bermatzeko. Joko-baldintza horiekin, euskara galbidera daramagu.
Egungo egoeraz jabetuta, irtenbide bat baino ez dut ikusten: gehiengo zabal batek partekatuko duen euskara antzemateko eta ulertzeko ikuspegi (frame) berri bat sortzea eta gizarteratzea. Bide horretatik aurreratu ahal izateko baldintza bat hauxe litzateke: gehiengo zabalak euskararen etorkizuna bermatu nahi izatea, zinez eta minez.
Ondoren egin beharreko urratsak hauek lirateke:
a) ezinbestekoak diren hizkuntza-politikak negoziatu eta adostea;
b) politika horien emaitzen balioztapen zintzoa burutzea;
c) ebaluazio horren araberako neurri zuzentzaileak diseinatu eta ezartzea.
Egia, planteamendu hori gauzatzea ez da erraza. Baina, gakoa ez da zailtasuna, borondatea baizik. Borondatea bizirauteko, aukerari eutsi ezean amaiera iluneko egoera gatazkatsuan murgil gintezkeelako.
Gainera, proposatutako irtenbide horrek badu aurrekari historiko garbia, Finlandiakoa, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegik Bat Soziolinguistika aldizkarian (30. zk.) kontatu duen bezala: “Iparralde aurreratu eta baketsu hartan, azkeneko ehun urte honetantsu, hizkuntza borroka gogorra” eta “bost hilabeteko gerla zibila” (1918an) gertatu ziren. Gatazka hori suediera eta suomi (edo finlandiera) hiztunen artekoa izan zen. Nola bideratu zuten egoera? Hori ez dugu zertan zehatz-mehatz jakin, hango eta hemengo nahiz garai hartako eta egungo egoeren arteko aldeak handiak direlako. Dakiguna da hizkuntza horiek bi-biak ofizialtzat jo eta, lekuan lekuko hiztun-proportzioen arabera, eskubideak eta neurriak finkatu zituztela. Hori ez ezik, urteak pasa ahala, neurri horiek egoera berrietara egokitzeko ere gauza izan ziren. Horretara iristeko emango zuten lehenbiziko pausoaz ez dago duda handirik: egoeraz hausnartu, negoziatu eta adostea. Hori dena posible dugu guk geuk ere, baldin eta euskararen etorkizuna bermatzeko batzuen eta besteen gogoa benetakoa bada.
UPNk jarritako salaketa bati erantzunez hartu du erabakia auzitegiak. Apirilaren 17an gazte topagunearen baitan Berriozarren antolatutako "Kurdistan eta Euskal Herriko preso politikoen" aldeko ekitaldia da UPNk bertan behera utzi nahi izan duena "terrorismoaren... [+]
Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]
Els himnes, aquestes modalitats de cant concretes, belles i perilloses, tendeixen a estar dirigits a una comunitat. “Amics de la meva pàtria i de temporada”, comença el conegut poema de Sarrionandia. És, naturalment, un himne: heus aquí a qui es dirigeix en un to solemne... [+]
Haig de confessar aquí un pecat. Fa quatre anys vaig introduir en la meva vida un nou costum: els diumenges a la nit vaig començar a mirar la cadena de televisió ultradretana CNews, que difon una "informació" contínua com un canó de merda. El que al principi era mitja hora... [+]
Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]
El transfeminismo ha portat llum i complexitat als debats sobre el cos, el gènere i els desitjos. No obstant això, també ha creat ombres. En nom d'una suposada coherència política radical, moltes vegades lligada a una hegemonia molt concreta, alguns discursos transfeministas... [+]
Vivim temps curiosos i realment vivim. Són temps en els quals es diu que l'educació està en crisi i, almenys, a la vista de tots, la boleta té ja 2.361 anys.
No havia anat de l'acadèmia de Plató, el seu estimat mestre Aristòtil, per a erigir un liceu. Un Liceu,... [+]
Les causes del començament de la guerra a Ucraïna no són sol les que ens han explicat, perquè hi ha altres raons. Rússia va dir que havia de fer un pas cap a la defensa dels russos de parla russa a Ucraïna, mentre que el Govern d'Ucraïna havia d'enfrontar-se a l'exèrcit rus... [+]
Després d'Ucraïna, Polònia?
La Unió Europea ha derrotat la guerra d'Ucraïna amb armes a Kíev i, amb la menia encara en l'aire, està immersa de ple en el cicle de la guerra. Això sí, el seu discurs s'està modulant i cada vegada parla més del possible alto-el-foc. En el... [+]
Orain Errusiak inbaditu behar ei du Europa eta horren aurrean berrarmatze basatia bultzatu behar dute Europar Batasuneko herrialdeek. Lehen Sobietar Batasunak egin behar zion eraso, eta Gerra Hotzak ia mundua irentsi zuen. Gezurra zen ordukoa, eta gezurra da gaur egungoa, baina... [+]