"Faltan botatzen dugu numismatika areto bat"
Zein dimentsio du museoko bildumak? Zenbat txanponez ari gara hitz egiten?
16.284 ale ditugu txanpon, paperezko txanpon eta trokelen artean. Horri gehitu behar zaizkio Iruñeko katedralean eta San Fermin Aldapan agertutako 2.000 txanpon baino gehiago, katalogazio prozesuan momentu honetan. Beraz, guztira 18.000 txanpon baino gehiagoz ari gara.
Eta zer garrantzia dauka bilduma horrek beste museo edo zentroekin konparatuta?
Bilduma benetan garrantzitsua da, baina zaila da konparazio ziurrak egitea. Espainiako Estatuan beste zentro batzuk beren garrantzia numismatikoagatik nabarmentzen dira: Kataluniako Arte Museo Nazionala, Museo Arkeologiko Nazionala, Madrilgo Moneta Etxearen museoa... Nafarroako horien artean dago. Hala ere, hemen bilduma oso interesgarriak ditugu, Nafarroako Monetaren 715 ale, esaterako. Horrez gain badugu mundu mailan nabarmentzen den moneta-trokelen bilduma.
Zein garaiez ari gara?
Txanpon hispaniar-erromatarren bilduma handia dugu, eta horien artean aurkitzen dira Barskunes fabrikako txanponak. Badaude, baita ere, erdi arokoak, arabiarrak, modernoak, garaikidekoak...
Eta horietatik zein nabarmenduko zenuke?
Museoak baditu behintzat hamar txanpon munduan bakarrak direnak, erreinaldi ezberdinetakoak: Felipe V.aren bi tarja, Sancho Ramirezen erreinaldikoak, Antso VI. Jakitunarenak... Duela gutxi urrezko bi pieza erosi ditugu oso arraroak, kontserbatu diren horrelako txanponak oso gutxi baitira. Fernando I.aren eta Carlos I.aren bi erreal bikoitz dira.
Nafarroako Txanpona mende askoan jaulki zen Iruñean, eta baita Frantzian ere. Zein zen bere garrantzia?
Txanpona, beti eta edozein lekutan, independentziaren eta botere politikoaren erakus-tresna jakinena da, pertsonalitate historikoaren irudia.
Comptoseko Ganbera Nafarroako erreinuaren finantzak kontrolatzen zituen instituzioa zen, eta bertan jaulkitzen ziren txanponak. Nafarroako Museoak erakunde horren ondarea hartu al du?
Nafarroako Museora iritsi baino lehenago, Compotseko Ganberaren eraikinaren barruan kontserbatu ziren moneta jaulkitze prentsa, trokelak, dirua biltzeko kutxa... Comptoseko Ganberaren eta Nafarroako Museoaren arteko erlazio instituzionala ezin hobea da. Museoan, momentu honetan, moneta jaulkitzeko prentsa hori erakusten da.
Museoak monetak jaso izan ditu modu ezberdinetara: ekarpenak, subastak erosketak...
Bai, hala da. Nafarroako numismatikaren museologiaren historian, iritsi zitzaigun lehenengo lotea Iruñeko katedralekoa izan zen. Egon dira kasualitatezko aurkikuntzak baita ere, adibidez, Ordozko altxortxoa. Lizarran agertu zen 1949an, buztinezko kikara batean, eta Kordobako Hixen I eta Abderraman II.a kalifen txanponak zeuden tartean.
Moneta bildumaren zein parte dago momentu honetan erakusgai museoan?
Soilik txanpon hispaniar-erromatar batzuk eta Comptoseko Ganberako txanpona jaulkitzeko prentsa. Izan ere, museoaren eraldaketa arkitektonikoan ez zen aurreikusi numismatika aretorik. Hori baino lehen bai egon zela horrelako sala bat, eta orain faltan botatzen dugu. Hala ere, ahal izan dugunean numismatika material guztia erakusketa ezberdinetarako utzi izan dugu.
Eta etorkizunera begira zer planteamendu egiten duzue ondare horren zabalpena eta ezagutzarako?
Numismatika funtsa katalogatzen, handitzen eta komunikatzen jarraitzea: ikertzaileak bertara irits daitezen erraztuz, museoko numismatika sekzioa hobetuz...
Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.
Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.
Poliziaren eta manifestarien arteko talkek atxilotu eta zauritu ugari utzi dituzte ostiralean herrialdeko hiri nagusietan. Herritarrek gertatukoaren erantzuleak zigortzea eskatu diote gobernuari, ez baita oraindik istripuaren inguruko epaiketarik ireki. Greba orokorra deitu... [+]
.jpg)
Hala iragarri du Keir Starmer Erresuma Batuko lehen ministroak Londresen eginiko goi bileran. Etxe Zurian Trumpek Zelenskiren aurka egin ostean, izandako eztabaidaren aurrean, Europako buruzagiek babesa adierazi diote Ukrainako presidenteari.
Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.
Karbankulu pomelatua "garai batean gure bizilagun Francisco Casanova hil zutenen ideiak babesten dituztenek erabilitako ikurra" dela, adierazi du Noelia Guerra UPNko Castejoneko alkateak, eta sinbolo "ez ofizialak" udalaren espazioetan erabiltzea... [+]
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan.
Martxoaren 2an igandea Iruinkokoak berriz ere Iruñeko karrikak hartu ditu.
EH Bilduk sustatuta, Hondarribiako udalak euskara sustatzeko diru-laguntzetan aldaketak egin eta laguntza-lerro berri bat sortu du. Horri esker, erabat doakoak izango dira euskalduntze ikastaroak, besteak beste.
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]