Paca Ojea: "Zoo De Cristal'ek Gaurkotasuna Du"


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Paca Ojea, "El zoo de cristal" obrako zuzendariari elkarrizketa
T.E.N.Ekoen Azken Montaiaren Zuzendariarekin
Paca Ojea: "Zoo De Cristal'ek Gaurkotasuna Du"
Eugene O'Neill eta Arthur Millerrekin batera, Ifarrameriketako antzerkigile nagusien hirukotea osatuz aurten hil den Tennessee Williams daukagu. Bere lanak antzerkian ez ezik pantaila handira ere eraman dituzte zinegile ospetsuek, eta Brando, Newman etabarrek jokatu dute zenbait obretan pertsonaia nagusiaren rola. Nafarroako Teatro Estable de Navarrak montatu du egile honen obra bat gaztelaniaz, «El Zoo de Cristal». Antzerkigintza mota baten barruan ia mito bihurtu den lan bat. Iruñean arrakasta dezente izan du eta bertan izan ginen gu. Obra amaitu ondoren, dekoratuak goitik behera zihoazen bitartean kamerino isil batean bildu ginen Paca Oiearekin, T.E.N.eko irakasle izandakoa eta obra (onen zuzendari izan dena. Obrari buruz, egileari buruz eta beste zenbait asuntoz mintzatu ginen. Ondorengoa duzue elkarrizketa horren islada.
ARGIA.–Obra baten aukeraketaren atzean beti egon ohi da arrazoin bat, Tennessee Williamsen "El Zoo de Cristal" aukeratzeko orduan zein izan da?
PACA OJEDA.–Dakizuenez hau ez da T.E.N.en lehen montaia, baina azken montaia hau zerbait espeziala bezala eain dute, beste norabide bat hartzeko abiapuntu gisa, jauzi bat emateko. Jauziarena T.E.N.ekoek berek planteiatzen dute. Entzun diedanez eta iruditzen zaidanez profesionaltzen lagunduko die, hitzaren zentzu onenean, noski. Montaia honekin eskolatik kanpoko arazoei erantzun behar izan diete. Antzezle lana ere sakonagoa izan da bi hilabetez aritu gara jotake. Nafarroatik atera eta itzuli bat egitekotan dira, Donostiara etabar.
A.–Zuk urteak daramazkizu antzerkigintza profesionalean, zertara dator orain izan handirik ez duen Nafarroako talde batekin lan egitea?
P.O.–Niretzat familiarteko proiektu bat bezala izan da, ez da batere espeziala, eskolan beráien irakasle izana bait naiz. Ondo ezagutzen ditut antzezleak eta textua asko maite zutela banekien. Oso naturala izan da, eta bestalde zuzendaritza aliziente bat izan da, interpretazioarekin batera. Nire lehen zuzendaritza lana izan da.
A.–Lehen zuzendaritra lana izanik zeure burna zuzentzea handikap berezia izan al da?
P.O.-Hasera batean beldur nintzen, gainera bere burua zuzentzen duten antzezleei gorroto diet, ezinezko da, ez da egin behar. Batez ere lanaren lehen aldian, ikerketakoan, pertsonaia objetibatzean, beldur nintzen. Gero, eszenak muntatzen hasi ginenean konturatu nintzen gutxinaka, ez zela hain aldrebesa. Eta pozik nago lortutakoarekin, gainera antzerki arazoetan aditua dagoen jendeak esan dit ez dela nabaritzen nire burua zuzendu dudanik.
A.- «Zoo de Cristal» antzerkigintza arlean lan garrantzitsu bat da, nola ekin diozue lanari?
P.O.- Obra idatzi deneko baldintzak, idazleak berak zituenak, gizarte giroa etabar landu ditugu, hain analisi zehatza egiten da,...Baina subjetibitatea aldera ezina da zuzendaritza lanean, beste batek sartuko ez lituzkeen ingredienteak sartu ditut nik, nire baldintzapen pertsonalak sartzen dira zenbait eszena eta egoera ulertzeko orduan.
A.- Obran zehar ikusleguak agian barre gehiegi egiten du, tratamendu berezi bat eman diozue komikotasuna bilatu nahiz?
P.O.- Montaia planteiatzerakoan irribarrea egon behar zuela pentsatu nuen hala ere, zenbait pasartetan jendea barrez aditzeak harritzen nau, agian ikuslegoaren zati haundi batek ongi pasatzeko eta barre egiteko dituen gogoak sortzen du hori. Nik ez dut montaia komiko bezala pentsatu, inondik ere; baina niretzat argi dago trajedia guztitan gauza groteskoak eta komikoak egon behar duela. Egile konsagratuekin asko gertatzen dena da hori. Serioegi egiten dira montaiak, egileari benetan begiratu gabe. Bizitzan bertan gauzak nahasirik datoz. Teatroa ikusteko ohitura eza eta Williamsen antzerkigintza ez ezagutzea ere izan daiteke arrazoi.
A.- Orain dela urte batzu Williamsi egin zioten elkarrizketa batetan, honek zioen idatzi zituenean bazutela bere lanek eguagatasunik, baina orain aiso zahar bat ere ez luketela izutuko, zuk zer deritzozu «Zoo..» bezalako lanen gaurkotasunari baruz? gurea bezalako ingurune determinatu batetan?
P.O. Berak obra hau 45.ean estreinatu zuen. Nire ustez obra garrantzitsu batek, erreakzionarioa ez denean, beti du gaurkotasuna. Plan teiatzen duena garai guzitakoa da: gizaki batzu bere inpultsoekin eta bere errepresioekin borrokan. Obran kapitalista sistemaren krisiaz hitzegiten da eta gaurko egoera ere halakoxea da. Dena dela, argi dago ez dela gauza bera.
A.- Zuri pertsonalki Amanda pertsonalak zer eman dizu, zer esan nahi du?
P.O.- Amandak badu nigana hurbiltzen duen zerbait, ama guztien humanitatea. Maitatzen dut baina askotan haserretzen nau. Horixe da Williamsek aurkezten dizkigun gizakiek ezin dute jasan inguratzen dien bizimoduaren astakeria eta Tom zineman ezkutatzen da, Amanda bere oroimeneko Hegoaldean eta Laura bere disko eta kristalezko panpinetan. Eta Williamsek esaten digu hori ez dela irtenbidea, eta Tomen azken monologoan esaten digu Tomek egindakoa ere ez dela irtenbldea, erabaki indibiduala hartzeak ez duela ezer konpontzen, alde horretatik ikusten dut nik obrak gaurkotasuna duela.

FITXA TEKNIKOA
1983ko irailak 17an Iruñeako Gayarre Teatroan; «EL ZOO DE CRISTAL», egilea: Tennesee Williams, zuzendaritza: Paca Ojea; antzezleak: Ignacio Aranaz, Paca Ojea, Montse Lopez eta Angel Sagues; musika: "Cuarteto de Jazz Sebastiana". Teatro Estable de Navarra-(T.E.N.).
ANTZA eta OLASAGASTI.
35-36

GaiezKulturaAntzerkiauzendariak
GaiezKulturaAntzerkiaTaldeakTEN
PertsonaiazOJEA1
EgileezANTZA1Kultura
EgileezOLASAGASTI2Kultura

Azkenak
Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


Eguneraketa berriak daude