«Beti Automarjinaturik Bizi Izan Naiz»


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Rafael Castellano idazleari elkarrizketa

-Rafael Castellanoren Konpainia Atseginean
«Beti Automarjinaturik Bizi Izan Naiz»
Inperioaren kapitalean jaioa, duela hamahiru urte etorri zen Deban bizitzera. Gaur egun ikaragarri ezaguna da idazle hau, egunero "Egin"en idazten duen kolumnarengatik batez ere.
Azken bolada honetan, elkarrizketa dexente ere egin ditu, eta hori dela eta, egun guztian argazki-makina eta magnetofoia bizkar gainean eraman ohi du uneoro.
Oraingoan, aldiz, geu izan gara magnetofoia eta kamera hartu dugunok. Entrebistadorea entrebistatua.
ARGIA.- Madrildarra omen zara jatorriz...
RAFAEL CASTELLANO.- Bai, Madrilen jaio nintzen gerra bukatu bezain laster, eta eskola frantsesera bidali ninduten gurasoek. Izan ere eskola frantsesa zen orduko eskola laiko bakarra, eta horregatik.. Han bukatu nuen nire batxilleratoa, eta ez dakit zer ikasi nuen baina idazten behintzat nahiko ona nintzen.
"Urbete Pasa Nuen Ilea Gorriz Tintaturik"
ARGIA.- Zure lehen ofizioa antzerkilaria izan omen zen, ezta? Nola bururatu zitzaizun horrelakorik?
R.C.- Bai, ni egun bakarrez joan nintzen unibersitatera, entzule bezala ekonomikak ikastera. Eta egun bakar horretan erabat aspertu nintzen. Hori horrela, kalearen bestaldean kontserbatorioa zegoen, eta arte dramatikoetako eskola ere. Eta orduan, aldatu egin nuen ekonomiketatik arte dramatikoa ikastera. Han ere berandu zen eta entzule gisa sartu nintzen.
ARGIA.- Nola hasi zinen lanean antzerki munduan?
R.C.- Ikastetxe hartan hiru urte pasa ondoren, "Teatro Reina Victorian"n hasi nintzen profesional bezala lan egiten"La vida con papa"izeneko obrarekin. Obra hartan, ile gorriarekin atera behar nuen, eta urtebete pasa nuen ilea gorriz tintaturik. Kalera irtetzeko, jakina, kristoren txapela jartzen nuen.
ARGIA.- Zenbat denbora pasa zenuen antzerki lanetan?
R.C. Lehenengo obra horrekin urtebete egin nuen, eta gero beste batetan ere ibili nintzen. Honetan ile gorria ez, baina bai errubioa. Eta honekin ere Bartzelonara eta, joan ginen. Baita Donostiara ere, Antzoki Zaharrean.
Lan Intelektuala Inoiz Ez Da Ondo Pagatzen
ARGIA.- Idazteko ohitura edo zaletasuna noiz hasi zinen lantzen?
R.C.- Idazten? Urte haietan ere. Gure aitak ipuinak idazten zituen "La Codorniz"erako, eta egun batetan esan zidan: "Zergatik ez dituzu zeuk egiten". Eta orduan hasi nintzen asteoro asteoro nire ipuinak idazten, misterio, terror edo antzekoak, badakizu, nobela gotikoa, banpiroak eta horrela... horrela hasi nintzen idazten.
ARGIA.- Eta antzerkia utzi al zenuen ordurako?
R.C.- Ez, ez, idazten hasi nintzenean biak batera egiten nituen. Gerora, bai, antzerkia utzi egin nuen, denbora gehiegi sartzen nuelako. Egunean bi emankizun, arratsaldean eta gauean, eta eguneko hamar duro besterik ez. Gehiegi zen.
ARGIA.- "La Codorniz"en antzerkian baino hobeto pagatzen al zizuten?
R.C.- Ez, ez, gaizki, dena gaizki. Lan intelektuala inoiz ez da ondo pagatzen, inoiz ez. Gaur egun ere ez. Eta hortik aurrera, nire bizitza bohemia hutsa izan zen. Pisu zaharretan bizi, oso diru gutxi, etabar, etabar. Baina hori toki guztietan kontatu dut, eta ez du pena merezi horrekin jarraitzea.
Hemen Madrilen Baino Gustorado Nengoen
ARGIA.- Nolakoak izan ziren zure lehen kontaktoak Euskal Herriarekin?
R.C.- Beno, ni urteoro etortzen nintzen udan oporrak pasatzera. Kuadrila ere banuen hor, Deban. Denak bertakoak, eta batzu euskaldunak. Haiekin ikasi nituen nire lehen. hitzak euskaraz, eta nire lehen abestiak. Hurrengo urteetan, politika ere nahasiz joan zen, eta Euskadiko politikaren barruan sartzen hasi nintzen. "Aita, zer egin duzu" eta, kantatzen genuen... Baina halere beraneante bezala etortzen nintzen.
ARGIA.- Noiz eta zergatik erabaki zenuen hona bizitzera etortzea?
R.C.- Duela hamahiru urte. Alde batetatik, langabezian gelditu nintzen, lanik gabe, izugarrizko neura pilo batekin, eta lasaitu nahi nuen. Bestaldetik, hemen gustorago nengoen Madrilen baino Orduan, bakarrik egoten nintzen idazten, eta nire kolaborazioak korreos bidaltzen nituen. Eta horrekin justu-justu bizi. Gero ere, lagunak: hemengo lagunak hangoak baino hobeak nituen.
ARGIA.- Nola sartu zinen hemengo giro literarioan, nola erlazionatu zinen hemengo idazleekin?
R.C.- Ni oso berandu hasi nintzen hemengo idazleekin harremanetan. Duela oso urte gutxi, "Berriak", astekariarekin hasi nintzen erlazionatzen, eta horren bidez Luis Haranburu editorea ezagutu nuen. Horrek liburu bat eskatu zidan, eta "Vascos Heréticos" idatzi nuen. Hori publikatu nuenean Felix Maraña etorri zitzaidan eta "Kantil", literatur aldizkariko bileretara joan nadin eskatu zidan. Horrela konektatu nuen "Kantil"aldizkariarekin, eta hori izan zen nire lehen kontaktua hemengo idazleekin.
"Ni Beti Automarjinaturik Bizi Izan Naiz"
ARGIA.- Eta zer dela eta, ez zinen ordurarte erlazionatu beste idazleekin?
R.C.- Eske ni ordurarte marjinaturik bizi nintzen, automarjinaturik. Ni beti neure borondatez aparte bizi izan naiz, nire herrian, etxean sartuta, eta akabo. Inoiz ez naiz egon hemengo rolloko jendearekin.
ARGIA.- Zergatik automarjinazio hori?
R.C.- Ez dakit. Deba herri bat da, ez da kapitala. Orduan han ez dago girorik. Eta gainera nik ez nuen beharrik sentitzen besteekin erlazionatzeko. Niretzat idaztea kartujoen lanen antzekoa da, etxean sartu bakarrik eta han lan eta lan. Niri zenakuloak eta horrelako bilerak ez zaizkit gustatzen. Madrilen bai, joaten nintzen kafetegietara, baina ez zenakulo literarioetara, denetatik hitzegitzen zen, ez ziren soilik literarioak.
«Editorearena Da Munduko Laguntasunik Importanteena>'
ARGIA.- Eta Bilboko idazleekin edo, erlaziorik ba al duzu?
R.C.- Nik Bilbon editorea daukat, eta horrekin bai, noski. Baina gainerako idazleak ez dut batere ezagutzen. Bilbon editorea ezagutzen ditut, eta horrekin bai, editorearena da munduko laguntasunik inportanteena.
ARGIA.- Orduan, literatur girotik oso aparte zaude, ezta?
R.C.- Ez, mundua literatura bait da, eta ni naiz literatura, eta zuek ere literatura zarete. Dena da literatura. Eta ni munduan baldin banago, literaturaren barnean nago...
ARGIA.- Nahiko abstraktoa gertatzen da hori...
R.C.- Ez da batere abstraktoa. Literatura ez da zirkulu itxi bat. Ezin dira egin zirkulu batzu, eta mugak ipini literatura eta munduaren artean. Ez da logikoa. Literatura dena da
"Militantzia Guztiak Baztertu Behar Dira''
ARGIA.- Eta nola erlazionatzen zara kanpoko mundu horrekin?
R.C.- Nire erlazio publikoak egunoroko kolumnaren bidez izaten ditut. Jendeak eskutitzak bidaltzen dizkit, ipuinak, beraiei gertatutako gauzak, etabar. Nik uste dut, gainera, nire irakurlea oso berezia dela. Nire eritziz nire kolumnak irakurtzen dituena ez da irakurle militantea, baizik eta "Egin"eko sektore demasieprogresista-anarko-akrata-abertzale (baina ez gehiegi), eta nire ustez nire kolumnak azeptazio handia dauka sektore horretan. Konpromezu pertsonal handia daukana, baina ez militantzia. Jende askok ez du "Egin", erosten militantziagatik, konpromezuagatik baizik.
ARGIA.- Badirudi zuretzat militanizia zerbait txarra dela....
R.C. Bai, bai, nire ustez militantzia guztiak baztertu egin behar dira. Bi militantzi moetak daude. Alde batetatik, batzuk ez dute ikasi nahi euskaraz idazten edo hitzegiten militantziagatik. Eta horiek asto galantak dira. Hori egiteko izugarrizko astoa behar da izan. Baina bestaldetik ere militantzia utzi egin behar da euskara ikasteko edo idazteko orduan. Adibidez, literatura egin behar da euskaraz, baina literatura hutsagatik, ez militantziagatik.
"Ni Neu Naiz'' Da Nire Partidu Politikoa"
ARGIA.- Zergatik hasi zinen euskara ikasten?
R.C.- Inguru kulturalak hala bultzatu ninduelako. Nire ingurua euskalduna zen. Orduan astoa izan behar nuen horri uko egiteko. Orduan hartu nituen gramatika txiki batzu, eta etxean bakarrik hasi nintzen euskara ikasten.
ARGIA.- "Egin"etik aparte, "La Voz"en eta «El Diario»n ere kolaboratu izan duzu. Diferentziarik nabaritu al duzu?
R.C.- Bai, noski, diferentzia oso handia da. Azken fnean, nire "Egin"eko kolumnan nahi dudana jar dezaket, eta inork ez dit ezer esango. Alde horretatik askatasun osoa daukat. Beste egunkarietan, folklorismo hutsean gelditzen bazara ondo, bestela jai duzu. Eta folklorismoaren barnean ere, segun eta zein mugatan.
ARGIA.- Bukatzeko, azkeneko galdera egingo dizugu: lehen zure irakurleen ideologia definitu duzu; zeurea nola definituko zenuke?
R.C.- Beno, ez dakit. Nik uste dut Bakunin edo Kropotkin hilak daudela, beren modeloa asmatu zutela, baina gaur geronek geurea asmatu behar dugula. Garai honetara eta leku honetara egokitutako modeloa egiten asmatu behar dugu. Esan dezagun, halere, nire partidu politikoa "la triple N", dela, hau da, "Ni Neu Naiz"
Josu LANDA. Iñaki URIA

Egun bakarrez joan nintzen unibertsitatera eta erabat aspertu nintzen.
"Inguru kulturalak bultzatu ninduen euskara ikastera"
«Niretzat idaztea kartujoen lanen antzekoa da, etxean sartu bakerrik, eta han lan eta lan».
22-24

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakCASTELLANO2
PertsonaiazCASTELLANO2
EgileezLANDA2Kultura
EgileezURIA3Kultura

Azkenak
Emakume bat hil dute Gasteizko IMQ Igurko zahar-etxean, eta egoiliar bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


Eguneraketa berriak daude