Gernikako Bigarren Bonbardeoa?
2021eko uztailaren 27a
JYPSA eta TREBOL S.A. entrepresek l.l20 langiletako zentsu laborala dute, eta arriskuan dituzte lanpostuok. Lantegi hauk oso garrantzitsuak dira Gernikaldeko eta Bermeoko industriagintzan ( azken honen etorkizuna arras kolpatua geratu da, bestalde, 200 milen arazoarengatik). JYPSA (Dalia) Gernikan dago, TREBOL S.A. Busturian. Gernikako 17.000 biztanleetatik ehuneko 35 hauen dependentzian dago, eta gainera eskualdeko lantegi tipi askok ere hainetzat lan egiten du. Beraz, problema inportante bat planteatzen du gatazka honek eskualdeko ekonomian.
JYPSA-k hazkuntza eta hedapen nabaria izan du azken hamar urtetan, bere alorreko (kuberteria eta haiztogintza) eta eskualdeko beste entrepresek baino areago. 1971ean TREBOL S.A. erosi ere egin zuen. Garai honetan Ignacio Arcocha izan zen zuzendari gerentea.
Baina 1977an Ignacio Arcochak Magefesa-ra ( konpetentziara ) alde egiten du eta beregan pertsonalizatua zuena bere kasa uzten du. Ondoren, langileak 92 miloitik 550-ra arteko azpidiru eta defizita susmatzen hasten dira. Administrazio kontseiluak, Augusto Unceta ( Bizkaiko diputazioko lehendakaria) partaide delarik, ez du honen berririk eskaintzen eta langileak hau aztertzen hasten dira. Irabaziak ezik defizitak aurkitzen dira, produktoak kosteko prezioa baino merkeago saltzen zirela eta. Azterlari batek dioenez J YPASA lau oinetako aulki bat dateke, bi sendoak (lantegi eta teknika) eta bi (zuzendaritza orokorra eta finanziabideak) oso ahulak.
Ekainaren hasieran materia landugabeen eta auxiliarren lorpena ziala egiten da, eta hauen eskasiak krisia areagotu egiten du. Gero ekainaren 13-ko uholdeek (JYPSA Gernikako hibai bazterrean dago) lantegiaren ehuneko 90 gehiarazten dute. Honen aurrean, patronalak oporraldiak proposatzen ditu, mehatxuka azkenean. Langile asanbladak ez du onartzen: 1) Ez ditu oporraldiak onartzen, bere lana edonola ere beharrezko dela kontsideratuz, 2) Nomina ordaintzea erreibindikatzen du, 3) Lanpostua garantizatzea esijitzen du, 4) Entrepresaren egoerari eta etorkizunari buruzko informazioaren kontrola eta erabakietan parte hartzea eskatzen du baita. Eta langileek lantegi barnean enzerratzea erabakitzen dute, presiobide bezala, lanean jarraitu arren Herri asanbladak ere egiten dirabatetan Gernikan 8.000 lagun biltzen dira. Ekainaren 18an gatazkako parteekiko bilera bat dago, baina akordioak ez dira errespetatzen.
Enzerrona aktiboa da; normalki egiten da lan. Eta Unceta familia, bankuetxe probeedore eta bete kontaktoak ba diraute. Escondrillas jauna ( kapitalaren kontseilaria) eta Ignacio Arcocha ( lehengo zuzendari gerentea) ere agertzen dira.
Bankuetxeek ez dute eraritzuten. Materia landugabearen saltzaileak ez dute gairik ematen. Unceta familiak informazioa ere izkuterazi egiten du. Escondrillas jaunak, bestalde, proeikto batzuk planteatzen ditu. Hoietan, produktibitatearen ehuneko 25-eko gorakada, 200 langileren espulsioa, lanorduen gutxitzea eta alokairuen konjelaketa proposatzen du, bestela hondamena dela adieraziz, eta 18 hilabate barru kooperatiba bihurtzearen asmoz. Arcocha jaunaren proposamena areago doa: produkzio prozesuaren birantolaketaz, langile kontrolaz, kargu demokratikoez,kongestioaz, etab.mintzo da. Baita, langile bakoitzarekiko 250-300.000 pezetako kredito hipotekarioaz ere, baina galpenak langileek ordaindu ditzaten.
Ekainaren 28an egin zen akzionisten Junta Orokorrak ez zuen ezer erabaki. Honen aurrean langileek enzerrona utzi egin zuten; 50 pertsonetako erreten bat mantendurik; kapitalaren maniobren zalakuntza kanpaina bat hasten saiatzen dira: Batez ere: l) bankuetxeak, 2) materia landugabearen saltzaileak, 3) Unceta familia, 4) kapitalaren kontseilaria eta 5) zuzendari gerente ohia gogor salatuz.
Uztailaren 2an auto-karabana bat ere antolatu zuten Bizkaitik zehar, beren egoera eta borroka agertzeko eta kapitala salatzeko, bere langileriaren eta Gernikaldeko herriaren aurkako bigarren "bonbardeo"honetan.
Uztailaren 6ean, asteazkenez, Gernikara joanda, DALIAko langileen delagatuen batzordeko lau lagunekin mintzatu ginen:
Hortaz,komisioa eta juradoa, orain, nahasiak daude. Hamaika gara DALIAn, TREBOLen bost dira, guztira, hamasei.
Langile Asanblada ondoren Herri asanblada bat egin zen Gemikako plaza nagusian, 8.000 bat lagunekin. Gero manifestaldi paketsu bat egin genuen kaleetatik zehar normaltasun osoz.
Baina heldu zen astelehena, eta bankuetara hasi ginen deika laguntza eske. Batak besteari botatzen zion eskea: batak ez badu laguntzen besteak ere ez. Probeedoreak ere berdin: fulanok zerbitzen badu nik ere zerbituko dut, ez genuen ikusten aurrerapenik. Orduan, 24 orduko epe utzi genuen. Heldu zen astearte gaua eta gauzak berdin zirauten. Alegia berba ematen ziguten, baina inork ez zuen kumplitzen. Orduan, berriro sartu ginen enzerronara, San Pedro egunera arte. San Pedro egunean enzerronarekin ez genuela ia ezer egiten ikusirik, indarrik ez genuela ia hemen barruan, alegia kanpora irten egin behar genuela eta laguntza eske hasitzea erabaki genuen. Horrela, iragan larunbatean, Bizkai guztitik zehar, gure autoak hartuta, lau taldetan banatuta, herriz herri joan ginen posterrak ipintzen eta laguntza eskatzen. Hemengo langileok zer egoeratan gauden azaltzen, zeren ez bait dakigu zer etorriko den: materia ladugaberik ez daukatu, ia hemen jendea elkartzen hasi da, eta soluziorik oraindik ez digute eman inondik ere.
Bestalde, asanbladan, enzerronatik denok irtenda ere, erreten bat uztea erabaki zen. Hemen,. Dalian 50 lagun, Trebolen 9 lagun, egunero.
Ostiral honetarako (8) emango dituela ondorio definitiboak esan du. Baina promesa beteko ez duen beldur gara, hainbat alditan fetxa atzeratu dute eta gu engainatzeagatik,