IMANOL -lau haizetara
Euskal Herriaren lau haizetara poza eta algara, tristezia eta bildurra, arriskuz beterik zabaltzen dira eta gehiengoaren izerdia odol kolore bihurtzen ezin bestean, nahiz baserritarra izan eta baso-erdiak euskaraz edan, nahiz kaletarra izan eta erdaraz arnasa hartu, nahiz kanpotik etorritako edo izan bertako.
Hau da Mikel Arregik Imanolen diskoaren presentaziorako egin duen poemaren zati bat. Seguraski disko honek izango du arrakastarik. Hala behar luke behintzat bere kalitateari eta euskal kantagintzari dakarkion berrikuntzari begiratuz gero. Eztabaidarik ere sortuko du dudarik gabe.
Diskoa hamar kantek osatzen dute.Imanoli Xabier Iriondo gitarristak eta Bretainako "Gwendal" taldeak lagundu diote disko ahu grabatzerakoan. Flauta, biolina, sexoa, bateria, e.a. erabiltzen ditu sei lagunek osatutako talde honek. Beren herriko musika, Eskoziakoa, Iralndakoa, e.a. jotzen dute, baina herri musikari zentzu berri bat emanez, nolabait unibertsal bezala definitu daitezkeen korriente musikalen influentzia jasoaz. Batzuetan jazza gogorazten dute, besteetan musika klasikoa...
Euskal musikari ere ongi heldu diote, adibidez diskoan musika hutsez ematen diren zatietan. Honela, "Berrizko zortzikoa" eta "Arin-arin", beren izaeraren ezer galdu gabe, era berri batean ematen zaizkigu. "Folklorearen berritzeari inportantzia haundia ematen diot" dio Imanolek.
Kanta bakoitzari berriz dagokion giro bereiziz laguntzen diote : erromantikoa, borrokalaria, goibela... zenbait zatitan inprobisatuz gainera.
"Diskoa orain arte egindakoaren errekopilazioa da" dio Imanolek. Lehendik abesten zituen kantak dakarzkigu: Mikel Azurmendiren "Euskadin Castillan bezala" eta "Irakaslerik onena bizitza", Txato Agirreren "Vietnam 1970". Baita Gasteizko Lantzale taldeak eginiko "Gora Aresti" eta Mikel Arregiren "Maitasunaren sutegian". Beste kanta batzu debekatu egin ditu zensurak.
Bestalde, gaztelaniaz bi kanta ditu: "Caminito de Erandio" eta "Martillo pilón". "Hauek Somorrostroko minero batek eginak dira; ez dakit haren izenik, ez dut oraindik ezagutzen. Arestik bidali zizkidan, itzultzerik ez zuela merezi esanaz, eta horrelaxe ematen ditut".
Gaztelaniaz kantatzeak sortzen du polemikarik. Ezer galdetu baino lehen Imanolek bere postura azaltzen du:
Euskal Herriko problematika ikusirik eta, zoritxarrez, ehuneko 30 bakarrik garela euskaraz dakigunak, planteamendu hau egiten dut; Euskal Herri osoari begira benetako elebitasuna ernetzea; ez euskara 50 eta erdara 50ekoa, hori euskararen lepotik erdara gaintzea bait litzateke, koefiziente minimo bat baizik erdaraz, komunikazioa lortzeko. Goiherrin dena euskaraz egingo dut, baina Portugaleten edo Tafallan erdaraz ere abestu beharko dut eta kantak erdarara itzuli komunikatu ahal izateko, beti garbi jarriaz behar beharrezkoa dela Euskadi euskalduntzea eta hurrengoan gutxiago egingo dudala erdaraz.
Eta ikuspegi hau gehiago zehazten du:
1968an gartzelan egon nintzen sei hilabetez; honek politizaia haundi bat eragin zidan. Kanta eta dantza egungo egoerari erantzun bat emateko bide bezala ikusi nituen.
Herrietako festetara ere joaten ginen eta kalez-kale eta tabernetan kantatzen genuen. Gipuzkoako zenbait herritan eta Bizkaiko toki batzuetan ibili ginen.
Guk artistaren desmitifikatu nahi genuen jendeari adierazi artistak kapazitate bat baldin badu, denok dugula zerbait egiteko eta partizipatu egin behar dugula. Esperientzi hark -- ETAri lotua zegoen -- urtebete inguru iraun zuen.
Ikusi nuen lehengo kantak nahiko eskasak nituela, oso planfletarioak, eta ez dela nahikoa jendeari zerbait esatea, nola esan baizik. Txato Agirrek eta Mikel Azurmendik asko lagundu zidaten. Gainera, nere lanaren ikusmoldea ere aldatu egin zen: ez nuen publika direktorik. Nere helburua hemengo egoeraren berri ematea zen.
Honela, Frantzian bertan, Beljikan,Alemanian, Tunezen... ibili naiz.
Musika aldetik ere eboluzionatu beharra ikusi zuen beste tokietakoekin alderatzerakoan :
Kanpoan egon den garaian bi disko atera ditu Imanolek ; bata txikia, "Askatasunaren pausoak tinkatzen ari",egilearen izenik gabe. Bestea L.P.a, "Le Chant du Monde" disketxean. Hauen aurretik beste single bat argitaratua zuen, zensuraren aurrean eta ez salatzearren "Mitxel Etxegarai" izenordeaz eta abotsa finduz.
Lehengo garaihaietara orain eta kanpotik begiratuz, ikusten dut alde batetik bestera pasa ginela. Euskal arazoari autodeterminazioaren bidea eskaintzen genion, baina arazo konkretuei erantzun gabe. Kanpoan egoteak izan du zerikusirik honetan. Itzultzean zenbait gauza garbiago ikusi dut. Zenbait taldek ezkerkeria hura gainditu dute, baina klaseko lineari eutsiz, kontutan hartuz langileriak bakarrik eman diezaiekela erantzunik hemengo arazoei, interklasismoaren aurka.
Egun ez nago inongo taldetan. Herrikoi abeslaria izateko langileriarekin eta herriarekin harreman estuak izatea -- hauzo elkarteen bitartez, e.a.-- beharrezkotzat jotzen dut; alderdi politiko batean egotea ez. Partidu batean sartzen bazara, asko lotu behar zara lan hortara. Hemen orain arte dauden alderdiak ez dute ongi asimilatzen militante bat kulturara dedikatu daitekenik. Dena dela, ez dut alde batera uzten alderdi batean sartzea.
Bestalde, herriarekin harreman estuagok izateko Imanolek beharrezkoa ikusten du errezitalen ondoren jendearen elkarrizketa izatea. "Errezital haundietan eza da behar adinako komunikazioarik lortzen".
Itzuli naizenean gehienbat "Oskorri" aldatu dela ikusi dut. Laboaren esperientzia ere interesgarria da, espresiobide berriak bilatzen kezkatua dirudi. Beste guztia nahiko aurkitu dut. Sortu diren abeslari berriak oso gutxi aportatu dute, errazkerian erorita dabiltza nere ustez. Kantak oso panfleteroak dira gehienetan. Uste dugu herrikoi kanta publikoak kantatzen duena dela, eta hori ez da egia. Gerta daiteke zu eszenarioan egon eta isiltasun izugarria nabaritzea jendearen artean, baina komunikazio haundia egon daiteke hor.
Berritzeko behar izugarria dugu, musika osoan, dantzan, antzerkian... Konturatu behar gara gizarte industrial batean gaudela eta ez gaitezkeela "purista" izan.
Hemen gelditzen da Imanol bere iritziekin, ekintzekin, proiektoekin... Apirilaren azken aldera "Gwendal" taldearekin Donostian, Eibarren, Bilbon, Sestaon, Gasteizen eta Iruinean hainbat errezital emango du.
Negu alderako gipuzkoar eta bizkaitar batzuekin zortzi bat laguneko taldea osatzeko asmotan dabil, hiruzpalau abots eta musikaz.
Lan hau egiten ari den bitartean, batzuek ukatu egin diete "Oskorri" ri eta berari euskal kantariek sortu berri duten elkartean sartzea.
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
