Kontu Zaharrak Berritzen


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Xabier Amuriza bertsolariari elkarrizketa

Xabier Amuriza
Kontu Zaharrak Berritzen
Bertsolari bezala ezagun egiten ari zaigu Xabier Amuriza. Beharbada "Gogor" diskoan entzungo zenuten bere abotsa; geroago Zamorako gartzelan idatziriko bertsoak eskuz esku ibili ziren; orain zuzenean entzun diezaiokegu. Duela urtebete baino gehiago kanporatu bazen ere, barruan igarotako urteez ihardutea normala da.

Eliza Euskalduna Eta Herrikoia Nahi
-- 1969ko maiatzean harrapatu gintuzten. Bost apaiz geunden Bilboko obispaduan gose greban: Nikola Telleria, Gabika, Kalzada, Naberan eta ni. Garai gogorra zen hura; "Ley de Bandidaje y Terrorismo" atera berria zuten eta izugarrizko errepresioaldia erori zen gure Herriarenga. Gose grebaren motiboak hauetxek izan ziren: alde batetik, Euskal Herrian eskubide oinarrizkoenak falta zirela; bestetik, Elizak ez zuela ezer egiten hori aldatzearren. Orduan Bilboko apezpiku zen Zirarda ere inbitatu genuen gose greban has zezan.
Borroka hau lehendik zetorren. 1968ko azaroaren 4ean hasi eta 25 egunez 60-70 apaiz egon ziren Derioko seminarioan sartuta. Ekintza honen helburu nagusiak hauetxek ziren: Euskal Herrian zegoen Eliza arrotza salatu eta Eliza euskaldun eta herrikoi baten alde ateratzea eta, era berean orduan apezpiku zen Gurpide kendu eta berton aukeratutako bat jartzea. Poliziek, ahalegin guztiak egin bazituzten ere, ez zuten lortu Derion sartzerik. Hurrengo urtean ordea, sartu ziren, bai Bilboka obispaduan.
-- Barruan geundela borroka haundia izan zen poliziaren eta Elizaren artean. Gu han geunden, bakarrik, poliziez inguraturik. Azkenean, hiru egun eta erdi generamatzala gose greban, gauez sartu eta Komisariara eraman gintuzten.
Hiru egun Komisarian, gero Basaurira eta beste hiru egun barru juizio itxia Burgosko Militar Hauzitegian. Gose greba eta haren helburuak esplikatzen zituen agiria ateratzea "rebelión militar" kontsideratu zuten eta "Ley de Bandidaje y Terrorismo" aplikatuz, Gabika eta Naberani hamabi urte ezarri zizkieen eta beste hirurei hamarna urte. "Uste dut han pasa zikigutela lehengo faktura guztiak", dio Amurizak.
Juizioaren ondoren hogei egun eduki zituzten Basaurin eta handik Zamorago gartzelara eraman zituzten.
-- 1968an ipini zuten gartzela hau apaizentzat. Gabika izan zen lehen presoa, geroxeago Felipe Izagirre. Gu han sartzean zazpi-zortzi lagun bildu ginen: gu bostok, Garcia Salvc eta Etxabe; hau Solsonan dago oraindik; 50 urte ezarri zizkioten, gero 30era jetxi bazizkioten ere. Gabika eta Naberan duela sei hilebete irten ziren, kalzada orain dela gutxi eta Telleria berriz, joan zen urteko apirilean atera eta urrian hil zen. Sei urte pasa zituen gartzelan, hoietatik sei hilabete Carabanchelgo ospitalean. Oso gaixo zegoen, baina kondena guztia bete arte ez zioten irteten utzi; "libertad condicional"ik ere ez zioten eman.
Gartzelan Ere Borrokan
Gartzela txikia baina entzutetsua izan da Zamorako hau: gose grebak, motiña, ihesegiteko zuloa... 1969ko urrian izan zen lehen gose greba, Andoni Airizabalagaren juizio zela eta. 197lan, urtebete eta gehiago gartzela azpitik pasatzen zen zuloa egiten pasa ondoan irten baino egun batzu lehentxeago, zaintzaileek antzeman guten nonbait zerbait gertatzen zela eta zuloa deskubritu zuten.
Baina borroka jarraitu zen 1973. azaroan motiña eta ondoren gose greba egin ziren, Zamorako gartzela "concordataria" kentzeko eskatuz.
-- Guk ez genuen pribilegiorik nahi, berez Zamoran egotea pribilejio ez bazen ere. Geure buruak preso politikotzat jotzen genituen eta handik atera eta bestekin elkartzea eskatzen genuen.
Hamahiru egun gose greban zeudela, Carabanchelgo hospitalera eraman zituzten eta han astebete eduki.
-- Uste genuen gure helburua lortu genuela eta gose grebari bukaera eman genion. Baina hartu eta berriro Zamorako gartzelara eraman gintuztenean, lehendik esanda zegoen bezala, berriro gose grebari ekin genion. Oraingoan hamasei egun egin genituen eta nahiko hondaturik geundenez gero, gose greba uztea erabaki genuen.
Gose greba egitea izugarrizko gaiztakeria da nonbait eta lau hilabetez zeldatan egotera zigortu zituzten.
-- Neguak bete bete harrapatu gintuen zeldatan; ikaragarrizko hotza pasa genuen, baina hau ez zen okerrena: kanpoan gertatzen zenaren berririk ez genuen izan lau hilabetez, erabat inkomunikaturik egon ginen. Ondoren gartzela asko gogortu zen. Sei presorentzat hiru zaintzaile genituen orduoro gure gain, eta tarteka beste hiru edo.
Goiko hoiek bazekiten zertan ziharduten. 1972tik aurrera ez zuten apaiz gehiago sartu Zamorago gartzelan.
-- Bururatu zitzaien hara joaten zirenak txartu egiten zirela. Gu bakar bakarrik edukitzen saiatu ziren; horrela kontrola ere hobeto gorde zezaketen.
Hala eta guztiz ere, Zamorako gartzelan borrokari jarraitu zitzaion 1974ka abenduaren 1lan, Euzkadi guztiko huelga orokorra zela eta berriro ere gose grebari ekin zioten. Berdin "Tupa" eta Otaegi epaitu zituztenean ere. Egun haietan kanporatu zuten Amuriza.
ELIXABETE GARMENDIA
16

GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaAMURIZA1
GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakAtxiloketakAtxiloketak
PertsonaiazAMURIZA1
EgileezGARMENDIA3Kultura

Azkenak
Burlatako gaztetxearen aldeko protesta amaitutzat eman dute Gazte Asanbladako kideek

Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]


Etxegabetzeetara ohitu zaitezke, baina egon, badaude

Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]


2025-03-20 | ARGIA
“Kateekin ateak hautsi” goiburupean ospatuko da Nafarroaren Eguna apirilaren 27an

Iruñeko Zaldiko Maldiko Elkartean eta Baigorriko Bixentainean aurkeztu da aurtengo Nafarroaren Eguna, egun berean. Ohi bezala, apirileko azken igandearekin bat egingo da festa Baigorrin, eta horrez gain, apirilean hainbat ekitaldi egingo dira eskualdean.


2025-03-20 | Patxi Azparren
Europa eta Euskal Herriaren desmilitarizazioa

Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]


Hezkuntza sistema propioa aldarrikatu dute Hego Euskal Herriko hiriburuetan, Ikamak deitutako ikasle greban

Hezkuntza eredu propioa "ezinbestean" independentziatik etorri behar dela adierazi dute, eta sistema propio hori "publikoa eta komunitarioa" izatea nahi dutela. Ikamak deituta, goizean zehar piketeak egin dituzte Euskal Herriko hainbat hezkuntza zentroetan.


Euskal Pilotan euskal selekzioa aitortzearen alde kokatu da Espainiako Kirol Kontseilu Nagusiko lehendakaria

Euskal Pilotako Nazioarteko Federazioaren eta Espainiako Federazioaren arteko gatazkak bere horretan jarraitzen duen bitartean, Jose Manuel Rodriguez Uribesek euskal selekzioaren aldeko adierazpenak egin ditu. Desadostasunak direla eta, Nazioarteko Pilota Federazioaren eta... [+]


2025-03-20 | Iñaki Inorrez
Euskaraldia ez! Euskal Oldarraldia bai!

Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.

Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]


Euskararen zapalkuntza sistematikoa

Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]


2025-03-20 | Sustatu
‘Eta erasotzailea ni banaiz?’ ziberjazarpena ikuspegi berri batetik

Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]


BSHko lantokiko sarbidea itxi dute langileek euren etorkizuna negoziatu nahi dutela aldarrikatzeko

Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]


Ekologismoaren kontrako oldarraldia AEBetan: Greenpeace 660 milioi euro ordaintzera zigortua

Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.


2025-03-20 | Estitxu Eizagirre
EH Bizirikek manifestazioa deitu du larunbaterako ‘Euskal Herria ez dago salgai!’ lelopean

Sareak nabarmendu du Euskal Herri osoko eragileak daudela bertan eta deialdiak 140tik gora atxikimendu jaso dituela: "Horrek islatzen du zein den gaur egungo errealitatearen urgentzia, lurraren defentsaren beharra eta auziarekiko dagoen konpromezua".


2025-03-20 | ARGIA
Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek dimititu egin dute, Solariaren proiektuarekin “eskuak lotuta” dituztelako

Koalizio abertzaleko hiru ordezkariek ohar baten bidez euren "frustrazioa" adierazi dute proiektu fotovoltaikoa ezin gelditzeagatik: "Egoera horren aurrean, ez gara legegintzaldia amaitzeko indarrez sentitzen". Proiektu honi ez! plataformak salatu du EH Bilduren... [+]


2025-03-20 | El Salto
Kataluniako erreferendumean gomazko balak jaurti zituzten lau poliziari ez diote amnistia emango, eta auzipetu egingo dituzte

Lau agenteak lesio-delituengatik ikertzen ari dira eta horrek galarazten du 2024ko amnistia aplikatzea. Polizia horietako batek, ustez, gomazko bala batekin begi bat zartatu zion Roger Español kataluniarrari.


2025-03-20 | Euskal Irratiak
Arrazismoaren kontrako giza-katea egingo dute Baionan larunbatean

Arrazismoaren aurkako nazioarteko eguna kari, larunbat honetan 16 alderdi, kolektibo eta elkartek deia luzatu dute, Baionako Marengo eta Pannecau zubien artean giza kate bat osatzeko. Aniztasuna, elkartasuna eta giza eskubideen errespetua aldarrikatzera deitu dute,... [+]


Eguneraketa berriak daude