Platon Euskaratua
«Jokin Zaitegi Plazaola. Arrasaten jaioa 1906ko uztailaren hogeitaseian. Poliglota. Poeta. Euskaltzaina. Garbizale. «Euzko-Gogoa»ren sortzaile eta zuzendaria. Honelako xehetasunak Juan San Martinek ematen dizkigu bere «Escritores euskericos» delako liburuan.
Duela egun batzu, gizon honek, bere bizi guztiko helburu bat lorturik ikusi du: hainbeste maite duen Platon filosofoa euskeratzea. kobeto esanda, urte askotan zehar egindako lana argitaraturik ikustea. Hau dela eta, berari hurbildu natzaio galdera batzu egiteko asmoz. Dakusagun, beraz, bion arteko elkarrizketa:
1946an Guatemalan aurkitzen naiz eta Unibertsitateko irakasle bezala ihardun dut. Neuk, klasikoak ematen aritu nintzen Unibertsitate hartan. Eta lehen aipatu ditudan filosofo guztien teoriak eta gora beherak irakasteko aukera ukan nuen. Eta gauza batez ohartu nintzen: heladeko idazleen artean ere alde handia dago, bata bestearengandik. Orduan planteatu nuen handik aurrera izanen zen neure bidea: «Platonekin hasiko naiz». Platon gizon handia zen eta ezagutu nahi nuen, ordurarte ez bait nuen ezagutzen. Platonek zer esan nahi zuen oraindik inork ez daki. Askok esan ohi du zer esan nahi zuen Platonek, bere esanahia zein den ez baitaki inork.
Honela, Parisa eskatu nituen heladerazko testuak eta zehatz mehatz aztertu nituen. Eta era honetaz etorri zitzaidan euskaraz lanean hasteko egokiera, berriro euskaraz idazteko.
Eta Platonen lana euskaratzeari nere aberriari laguntzen ari natzaiola uste dut. Dakigun bezala, Euskal Herrian Neandertal gizona eta lehenago Homo Erectus agertzen da; geroxeago Homo Sapiens. Magdaleniense denboretan oraingo euskaldunaren izaera mamitu zen. Orain hirurogei eta hamabost mila urte gutti gora behera. Eta ordutik hona euskalduna bizi izan da eta bizi .da. Eta euskara ere hauxe da:. bakarra. Eta hau zerbait da. Zu, eta orain arte iraun duen hizkerak ez al du iraungo gehiago? Ez uste ni gehiegizko baikorra naizenik. Alde onak eta txarrak ikusten ditut. Lotsagarria da, alde batetik, beren hizkeraren alde euskaldunek egin dutena. Gure Herria gauza askotan oso atzeratua da. Dirua irabazten, hori bai, lehenengoa,.baina ikasten eta ikaskizunak euskaraz emateko, orduan, ez gara inor. San Ignaziok izan zuen zerbait gizadi osoari esatekoa. Ez zekien erdararik errukarriak, baina, hala ere, erdaraz eman behar. Hori ez al da negargarria? Gero izan ditugu gure egun hauetan, Unamuno, Pio Baroja... Hoiek euskaraz egin izan balute, barruan zekarten garra euskaraz eman izan balute... Baina ez, erdaraz eman behar... Gure Herriaren zoritxarra! Herri bat sortu nahi dugunok, nahi eta nahi ez, zustarrak tinkotu eta indartu egin behar ditugu. Hainbeste gauza ditugu guk, euskaldunok, guregana oraindik iritsi ez direnak! Benetan euskaldunak bagara Herri bezala iraun behar dugu. Ni ez naiz politikari, baina gure lanak izan behar luke euskararen alde. Erantzuna luzetxo xamar izan bada ere, nahiko garbi gelditu dela uste dut. Platon euskaratzea nere aberriarendako lan bat, besterik ez da izan.
Gehiago esanen nizuke: beti izan naiz garbizale. Baina Sebero Altubek honela esan zidan behin: «Bai, zu garbizalea zara, baina garbizaleen artean ez duzu aurkituko beste bat hain jatorrik». Honekin, gaurko idazleen joskeraren gaineko batzuren iritziak (nahasturik, hondaturik dagoela) ez direla hain zuzenik hartu behar esan nahi dizut. Aurreko batean esan dizudan bezalaxe, Herri bezala nahi baldin badugu iraun, euskara garbia, nahiz euskara jatorra, nahiz euskara zatarra... nahi duzuna, baina euskaraz.
«J. Zaitegi Plazaola, .Arrasaten Jaioa...». Bere bizitzaren ataltxo bat, oso ttipia, ikusi besterik ez dugu egin. Hala ere, aberri eta euskarari dien debozioa nahikoa ikusi dugu.
Aipatu duen beste liburu hori argitaraturik, laster ikus dezala, opa diogu, guztion onerako izanen baita.
Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]
Atzo hasi ziren zabaltzen Iñaki Castro musika teknikariaren kontrako salaketak '@denuncias_euskalherria' kontuan, eta dagoeneko dozenatik gora emakumeren testigantzak bildu dira.
Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.
Lau egunez idekia izanen den merkatu bat antolatzen du Plazara kooperatibak euskararen aldeko beste hamar bat eragilerekin –horien artean ARGIA–.
Epaileari nahikoa izan zaio azaroaren 27an Ertzaintzak egindako deklarazioa kasua artxibatzeko. Erabakiaren aurrean helegitea aurkeztuko duela adierazi du Xuhar Plataformak. “Xuharrek ez du begia galdu, Ertzainak begia galduarazi dio”, salatu du mugimenduak.
Hobekuntza horiekin izokinak eta beste espezie migratzaile batzuek erruteko eremu optimoak lortzea eta bizirik irauteko aukerak handitzea espero da. Europako funtsekin finantzatutako jarduera da, Life Kanturibai proiektuaren baitakoa.
Epaiketa prozesua abiatu du ostegun honetan gazte antolakundeak. 2023an egindako bi ekimenen ondorioz 290.500 euroko zigor ekonomikoa jarri dio Eusko Jaurlaritzak. Ekonomikoki "ito eta desagerrarazteko" mekanismoa dela salatu du Ernaik.
Adinekoen egoitzako egoiliarra da asteazken gauean hildako emakumea. Larriki kolpaturikoa ospitalera eraman zuten, baina bertan hil zen emakumea. Bertako egoiliarra den 68 urteko gizon bat atxilotu dute, indarkeria matxista leporaturik.
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]
Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]