Xanti Onaindia: "Poesia da herria gehienik zuzpertzen duena"


2007ko otsailaren 21ean
Aita Xanti Onaindiarekin olerkigintzaz

"Ala ere, urte aietan, euskaltzaleen iritzia, Olerkiaren eta Olerkarien alde, bete-betean iraulirik zegon. Lizardi, Orixe, Lauaxeta, Jaurtalkol, Loramendi...

"Bertsolarien artea eta balioa, berriz, gure euskaltzaleen artean naiko baztertua eta aaztua zegon".

Z. Argiaren 600garren alean D. Manuel Lekuonak aitortutako gertaera duzu hori.

A. Xanti Onaindia, ordea, poesiaz eta bertsoaz arduratu da, olerkariez eta bertsolariez. Liburu asko du bataz eta besteaz eginik.
Bi omenaldi ospatzen ditugu azaroan, alor hauetan. Hilaren 17an bertsolari zaharrei egiten zaie omenaldia. 24ean, berriz, A. Xanti Onaindiari.  Bi ospakizun hauek direla eta hurbildu gatzaizkio Onaindiari.

Noiz eta nola hasi zinen "Olerti eguna" ospatzen?

1961garrengo Abuztuaren 29an, Kristo Errege egunez, ospatu zen, hemen Larrean, lehen aldiz. Honela egin dugu geroztik urtero. Ondo erantzuten dute olerkariek. Hogeita hamarren bat edo hogeita hamabosten bat poesia biltzen dira urtero 1959garrenean sortu nuen "Olerti". Hortatik hasi nintzen poesi-egunok ospatzen.
Zer helburu izan duzu "Milla euskal olerki eder" liburua eta "Olerti" sorta olerkariei eskaintzerakoan?
Poesia da herria gehienik zuzpertzen eta lotatik esnatzen duena. Orain dela hogei urte "Milla euskal olerki eder" liburua argitaratu nuenean bazen horrelako zerbaiten premia. Olerkia beti atsegin izan zait. Besteei ere atsegin izango zaiela neri atsegin zaidana uste dut. Egia ote?

Zerk eragin dizu poesia xuxper erazteko ahaleginak egin ditzazun?

Aurrekoan erantzun dizudanaz gainera arrazoi hau ere banuen: lan txikien zale euskal irakurlegea. Olerkiek, berriz, laburrak izan behar dute, gaitz-ozpinez izartuak, biziak, herriari zerbait adierazten dietenak. Janari bixi bat eskaini nahi nion herriari. Maitea zuen Euskal Herriak "Olerti". Ez zen berez hil. Galerazia izan zen.
 
Zein dituzu gaurko poetarik gogozkoenak?
Ez naiz inor honekin edo harekin berdintzen egundo ibili. Neretzat denak dira poeta onak, nahiz G. Aresti, nahiz B. Gandiaga, nahiz Bordari. Bakoitzak bere bihotza eta kultura erakusten dizkigu. Halere argi-zalea naiz. Oraintsu irakurri ditudan errusiar eta hungaro olerkari batzuen lanetatik dakusadanez, gauza ederrak esan ditzakegu; argi eta garbi esan ere. Argi-zale dira sortaldeko poetak, sartaldekoak aldiz ilun-zale. Haiek eguterakoak eta gu ospelekoak izan nonbait. Haiek egunsentikoak eta gu ilunabarrekoak.

Ona, txarra ala erdipuerdikoa da zuretzat gaurregungo poesia?

Ez, gaurko euskal olerkia ez da txarra. Asko urrutiratu zaigu lehengo bidetik. Aleman eta ingelesera gehiegi makurtu da. Ilunak ditugu poeta hoiek. Badira guretzat hoiek baino eredugarriagoak.
 
Ez zara olerkiaz bakarrik arduratu. Baita bertsoaz ere. Zer diozu bertsolariez?

Ondo zaindu du bertsolariak orain arte euskal bertsoaren kutsu eta arnasa beroa. Gaurko bertsolariak, lehengoei ezer kendu gabe, guztiz txalogarri ditugu. Ikus zazu nola maite dituen herriak: irrika biziaz entzuten die. Zantzue eta eredu ederra idazle eta poetontzat.

Azaroaren 17an dugu bertsolari zaharren omenaldia. Merezia al dute?

Bai horixe. Aldi bakoitzari berea zor zaio. Lehengo bertsolariek ederki jokatu zuten. Ez zen irratirik, aldizkaririk eta aretorik garai hartan. Lan haundia egin zuten orduan taberna zuloetako eta sagardotegietako bertsolariek. Baita bertsojartzaileek ere. Gaur agerira eta aretoetara atera dira bertsolariak. Nolako giroa den ikusi behar da. Mutilak dituzu bertsolariak giroari antzematen.

Zer kidetasun dago olerkiaren eta bertsoaren artean?

Bada kidetasunik olerkiaren eta bertsoaren artean. Baita diferentziarik ere, txorien arteko hegazkadak bezala. Behar ere bai: ez lukete ederki emango txoriek ere hegakera berdinez egan egingo balute.Olerkia jaikiago duzu hizkuntza guztietan, bai bulkoz, bai sentimentuz. Gauza ederrak ederki adierazi, hor poetaren eragina. Bertsolariak, berriz, bihotz-ikutu eta eragin biziagoa eta zorroztasun haundiagoa du. Hala behar ere entzuten daukan herriari dardar eragiteko. Poetek eta bertsolariek behar dute hau, baina bakoitzak bere mailan.

Zer alde dute batak eta besteak?

Gure bertsolariak ez du inoiz ere goiegi jo behar bere burutapen eta bihotz-ondoetan. Hobe du neurriz, patxadaz eta zorrotz jokatu bere sailean. Bapatean bertsoak arildu eta kantatzea, gure herriarena dela esan dezakegu. Beste inon ez da honelakorik, aintzakotzat hartzekorik behintzat, ezagutzen. Olerkariak ere bere maila zaindu behar du, gogoetaz, irudikizunez eta sentipenez aberats eta eder izanik. Ez bedi beheraegi jaitsi, bestela, bere hegazkadan, bertsolari mailara makurtuko bait litzateke.
 
Zer egin daiteke bertsolari berriak sortzeko?

Bertsolari eskolak sortu. Ez da zaila. Zoritxarrez ez gara maixu, sail askotan izan beharko bagenu ere. Berenezko sena dakartenei zerbait erakustea ez litzateke zaila izango, teknika aldetik bereziki. Gainerakoa bakoitzak egingo luke.

Azaroaren 24ean, Aita Onaindiaren omenez egingo den omenaldian, olerki eta bertso lanak sarituko dira. Merezi du Xanti Onaindiak gorazarre hau. A. Onaindiarentzat pozkarriena, berriz, olerki eta bertso mordoa begien aurrean ikustea dateke. Zorionak aldez aurretik.
ERRIALDE
Xanti Onaindia, Endrike Knörr eta "Xalbador".
7

Gaiez\Kultura\Literatura\Ekitaldiak\Olerti Egun
Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\ONAINDIA2
Pertsonaiaz\ONAINDIA2
Egileez\HERRIALDE1\Kultura

Azkenak
'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Betiereko Wagner

'Tristan und Isolde' opera

Bilbao Orkestra Sinfonikoa. Zuzendaria: Erik Nielsen.
Bilboko Operaren Abesbatza. Zuzendaria: Boris Dujin.
Eszena zuzendaria: Allex Aguilera.
Bakarlariak: R. Nicholls, G. Hughes Jones, M. Mimika, E. Silins, C. Daza, D. Barcellona, J... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Argia Sariak banatuko ditugu gaur Usurbilgo Atxega Jauregian

Usurbilgo Atxega Jauregian, urtarrilaren 31n, hedabideetako, kulturgintzako eta erakunde publikoetako ehun lagun inguru bilduko dira. Bazkariaren ondoren, 16:00etan egingo da sari banaketa. Antton Mendizabalek egingo dituen azken garaikurrak jasoko dituzte saridunek... [+]


“Yoga onkologikoa xamurtasunean eta errespetuan oinarritzen da”

Prozesu onkologikoetarako tresnak lantzen ditu Paula Barrio yoga onkologikoko irakasleak: “Gorputzarekin eta lesionatutako zonaldearekin konektatzen dugu”.


Zestoan euskararen erabilera handitzea helburu, aisialdia doan baliabide urriko haurrentzat

Zestoan (Gipuzkoa), 2024ko irailaz geroztik, baliabide ekonomiko urriko haur eta gazteak bost kultur eta kirol ekintzen artean bat aukeratu, eta horretan doan aritu daitezke. Udalak dirulaguntzen araudia berritu du, haurren aisialdia eskubide bat dela argudiatuta. Aldaketarako... [+]


2025-01-31 | Euskal Irratiak
Ramuntxo Labat-Aramendi
“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]


Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.


2025-01-31 | Uriola.eus
Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan du ostegunean, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.


Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]


Greba Nafarroako hezkuntza publikoan
Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]


Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.


2025-01-30 | Julene Flamarique
Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]


Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]


2025-01-30 | Leire Ibar
Osasun publikoaren alde otsailaren 1ean Bilbon, Gasteizen eta Donostian kaleak betetzera deitu dute

Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]


2025-01-30 | Julene Flamarique
“Irabazi egin dugu”: Burlatako etxegabetzea gelditu du Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak

Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]


Eguneraketa berriak daude