EUSKAL ANTROPOLOGIA IKASI DU BEREZIKI


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jose Maria Basabe, Biologo Antropologoari elkarrizketa.
Jose Maria Basabe, Biologo-Antropologo.
EUSKAL ANTROPOLOGIA IKASI DU BEREZIKI
–Nor zaitugu, Basabe jauna?
-"Ciencias Naturales" delako karrera egin nuen Barcelonan. Au bukatu nuenean, doktoradorako tesisate egin nuen gai au artuz: «Kanpotik Barcelonara etorritakoen semeak nola azi izan ziran». Ots, migrazio-fenomenoa.
Izan ere, garrantzi aundia dute erri batetik bestera jende asko al datzen danean sortzen diran bal dintza eta ondorenek. Bai gizarte aldetik, bai jokaera aldetik eta batez ere gorputzaren azitze aldetik aldakuntzak sortzen balt dira. Ez da berdiña baserriko giroa eta urietakoa.
Murcia eta Almeriatik Barcelo nara etorri ziran talde berdintsu xamarrak ikasi ahal izan nituen nik orduan. Familia auek 1928 urte al dera iritxiak ziran. Auen seme-ala betaz egin nituen nik ikasketak.
–Zer xehetasun ikasi zenituen?
–Azkuntza, esate baterako. Nik berropei bat neurri ikasi nituen, 11 urtetatik 18 arteko gazteetan. Ba naka artu nituen mutillak. Murcia eta Almerian jaioak behar zuten izan orien gurasoak. Eta gero Mur cia eta Almerian zeuden adin berdiñeko gazteak artu nituen.
Eta azkuntza ikasi nuen: gorputzaren luze-zabaleroa, zaiñetako presioa, pulsazioak, larru-kolorea, bu ruaren forma, muskuloen indarra eta beste neurri batzuk, azkuntza nolakoa izan zuten argi jakitearren.
Au guztia, giroaren zer ikusia jakiteko, azkuntzan. Askotan esaten balt da urietan baserrian baiño ge hiago azten dela pertsona, eta azkarrago gizontzen dela. Besterik gertatzen zen nik ikusi nuenez. Geldiago esnatzen eta azten ziran. Orriek izan ziran nere asierako lanak.
–Orain zer irakasten duzu Unibersitatean?
–Biologia, orain bertan Baiña antropologiaz egiten ditut inbestigazioko lanak. Ots, giza-soiña, bai prehistorian eta bai historian zehar eta orain berton. Zer ikusi duen giroak eta inguruak giza-endarekin eta bere izatearekin
–Euskal-antropologian arloan ikasia zera...
–Bai, euskal antropologia ikasi dut bereziki. Emengo Barandiaran eta Altunarekin arreman estuak di!tut eta auek bidalitako giza-ezurrak ikasten ditut eman ala. Euskal Erriaren zaiñak. prehistorian emen bizi ziren gizonen aztarnak, ikasi ditut. Dolmenetan eta illobietan eta beste arzuloetan azaldu direnak. Lezetxikiko besa-ezuna eta beste asko.
–Lan asko idatzi al dituzu «Munibe»-n?
–Bai. Baita «Munibe»-tik kanpora, ere, ordea. Geoqrafia libururen batean, Bilbaoko aldizkariren batean eta batez ere nazio-arteko kongreso guztietan. Amar-amalkaren batera joan naiz eta euskal antropologiaz lanen bat eraman izan dut beti: Paris, Erroma, Mosku, Txekoslobakla, Japon, Canarias, Iruñe, Burdeosera. . .
–Beste nazioetan ematen al diote garrantzirik euskal antropologiari?
-Jakiña, euskal kutsuaz kezkatzen dira. Batez ere etnografia, folklorea eta linguistika aldetik esan nahi dutenençatik. Baiña baita antropologia aldetik ere. Ez balt da Europa osoan beste erririk Euskal Erria bezain berezirik.
-Zer berezitasun?
–RH negatiboa, "O" taldearen ugaritasuna, "B" taldearen eza, gauza mikatzak bereiztea, kromosoma "Y"-ren txikia, zeharkako behatz markak. Buru-ezurra batez ere. Aranzadik ainbeste ikasi duen okzipital-zuloa oso barrenean, aurpegia oso zuzena, angulo oso irekiarekin...
–Zer iruditzen zaizu gaurko "Aranzadi" taldea?
–Ikaragarri ona dela. Gogo aundiz egiten du lan. Gero eta obeak artikuluak, gero eta zientifikoagoak. Espezialista mordoa ikasten. Taldea or dago D. Jose Migel Barandiaren gidaritza argiarenpean: antropoloqia, paleontologia, genetika, estatigrafia, linguistika, etnologia, folklorea...
Lastima da Unibersitatearekin boroblidua ez izatea. Gerona, Tarragona, Leridan bada Unibersitaterik. Emen, Donostiak berak ez dauka. Bilbaon asten ari da oraindik. Gasteizek ere ez dauka. Nafarroakoa bera ere ez dakit zenbateraiño sartua dagoen erriaren bihotzean... ugarte bat bezala bizi dela iruditzen zait.
–Zer alde arkitzen duzu Kataluiñako erriaren kultura eta Euskal Erriaren kultura artean?
–Emengoak baiño tradizio aberatsagoa du. Gu baiño aurrerago daude. Ikus argitaratzen dituzten lan zoragarriak, geografiaz, musikaz, historias, arteaz, teatroaz... Baiña arritzekoa, gu baiño kultura gehiagoko eta kultura giro aberatsagoko izanik euskaldunok baiño kezka gutxiagoko dituzu. Gizatasun aldetik berriz ez diegu inbiririk. Baiña ikustekoa da benetan katalaneraz atera duten geografia, esate baterako Olako obra bat egiten duen erria zerbait bada. Emen ere onelako zerbait egin bageneza jakintsuak elkarturik! Esate baterako nork ikasi du oraindik Euskal Erriko demografia-problema? Nola uztartzen dira bertakoak eta etorkiñak? lzkuntza aldetik, erlijio, kultura, biologia aldetik?
–Zientifikoak behar ditugu, dudarik gabe. Baiña nola egiten da zientifiko bat?
–Lehenbizi, barruko eragin bat behar da, amets bat. Gero, lan egin gogotik, ordutan aulkia berotuz. Izan ere zenbatek ezagutzen dute euskal kulturaren kondaira? Zenbatek zehatz mehatz geografia, jazkera, erlijio-ohiturak, dantzak deiturak .. ?
–Ortan dabiltzanak ere ez ote dira araletik bakarrik ari? Beste lanen batetik ogia irabazi eta gero...
–Bai. Eta gaiñera, talde-lanik egiten ez dugu.
–Jende gaztez osaturiko talderen bat sortuko balitz, zu zerorri talde orren zuzendaritzarako eskeñiko al ziñake?
–Danok daukaqu "kapillismo" egiteko arriskua edo besteek ala uste izatearen arriskua. Baiña ori da egin behar dana. Gaiak ez dira falta. Lanak ere izango lirake nahikoa. Emen, Aranzadiren bidez egin ditekean qauza da.
–Eta Euskal Erriaren etorkirunerako asko balioko luke inbestigazio lan onek, noski?
–Euskal Erriko enda bezala artuz gero, lan mugatuagoa izango litzake. Baiña etnia bezala artuz gero oso zabala eta garrantzi aundikoa. Ugari bait dira emengo bereiztasunak. Au da Euskal Errian bizi dan giza-taldeen ikasketa. Tradizio bat du. Eboluzio bat oso berea,
–Ipar Euskal Erriaz ezer ikasi al duzu?
Oraindik ez Baiña badut joateko asmorik. Bordelerako eskolara doitu didate. Riquet jaunak lan asko eskeiñi dit, aztertzeko Biarnesen bereiztasunak ikasi ditu Marquet andereak. Interesgaria litzake euskal-enda eta blarnes-enda aurrez aurre konparatzea. Pirineoko ipar aldeko arzulo guztiak ikastekodaude orandik. Isturtzen asi dira-zerbait aztertzen.
-Bukatzeko, au esan nahi nuke: Nik beste katedratiko askok bezala -Pirineo-sartaldeko benetako endaberezi eta jator bat badala uste dut.
ERRIALDE

Lezetxiki-ko besa-ezurra. Jose Migel Barandiaranek aurkitua, Jose Maria Basabek aztertua. Gure endaren berezitasuna eta aintziñatea erakusten ditu "Musteriense" maillapean arkitu zan.
1

GaiezGizarteaientziaAntropologi
PertsonaiazBASABE2
EgileezHERRIALDE1Gizartea

Azkenak
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensi Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako egoera... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


Eguneraketa berriak daude