Ume Txikien Arduratzaz Blbao'ko Arrospide Jon Jaunarekin Izketaldia


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jon Arrospide sendagileari elkarrizketa.

Ume Txikien Arduratzaz Blbao'ko Arrospide Jon Jaunarekin Izketaldia
Gaurkotasuna eskatzen yaku gure lanetan orain, euskal idazleoi. Euskerazko lanak, gaurkotasunez yantziak agertzea, bear-bearra litzakela, alegia. Eta alantxek da izan be. Gure izkuntzeak aurrerapiderik egitekotan, orretara izan bearko dau. Irakurleak gogotsuago irakurten ditue beti orretariko idaz-lanak.
Gizonaren osasuna baiño, gai urkoagorik billantzen gaitz izango dala ta, Bilbo'ko osagille ezagun batzuei, osasun gaietzaz itaune batzuk egitea otu yaku, "ZERUKO ARGIA" astekariaren irakurleak gai oneik pozik eta arretaz irakurriko dituelakoan.
Gaurko onetan, Arrospide'tar Jon jauna izango dogu erantzule. Osagille au, birietako eta biotzetiko gaizotasunetan aitua da; baina gure lan oneri azikerea emoteko edo, gaur, ume txikien arduratzaz itandu nai dautsogu beroneri. Urrengorik-urrengora, beste osagille batzuen erantzunak be, ekarriko ditugu; batean, birietako gaitzak, bestean guntzurrunetakoak, urrengoan, gibeletikoak; geroago, urdallekoak eta abar erabilliko ditugu.
Asi gaitezan ba gaurko arloan.
–Arrospide jauna, gure egunetan, lengo gizaldietan baino ume gitxiago ilten dira, askozaz be, eta ori zegaitik dan yakin nai genduke lenbizi.
–Ume jaio barriak eta bizitzaren lenengo illebetetan edo urteetan dabiltzanak, eriotzaren atzaparretatik len baino errezago iges egite orrek, zio bat baiño geiago ditu; baiña ziorik urtenena auxe dogu: gure egunetan antxiñako aldietan baiño osasun-zainbide geiago eta ugariago erabilten doguzala. Osasuna yagoteko edo gaizoari aurreak artzeko aukera ugari daukoguz gaur, antxinako gizonak ezagutzen ezebezanak, eta baita, osasuna bein galdu ezkero, osagarriak be, baditugu gaur asko ta nunnai. Gizaldi onen lenengo urteetan, esaterako, irurogei urteko gizona, agure zaar zimeldua zan, eta gaur barriz, or ikusten ditugu, larogei urteko gizonak, gordin-gordin oindiño.
–Orregaitik ba, jauna, ume txikien osasun-zaintzez ari garala, esaidazu mesedez, zenbat bider emon bear yako bularra umeari egunean?
–Lenengo iru illebetetan, iru ordutik iru ordura. Baiña, gabaz, sei ordu gitxienez itxi bear yako ezer emon barik. (Gaubeko amabietatik goizeko seirak arte).
–Egun osoan zenbat bider orduan?
–Egun osoan zazpi bider edo, emon bear yako umeari bularra.
–Eta lenengo iru illebeteak pasauta gero?
–Lau, bost eta sei illebetegaz, iru ordu terditik iru ordu terdira; sei emonaldi egun osoan.
-Eta aurrerantzean?
–Zazpi illebetetik aurrera, bost emonaldi izango ditu naikoa.
–Titi utsegaz azi bear da umea?
–Ez, amak bular ugari eukiarren, lau illabetetik aurrera beintzat, ondo da naranja, maats edo tomate urtua emotea, egunean bein, kutxarilla txiki bategaz. Umea aziaz, jateko geitxoago emon bear yako, gero esango dogun lez.
–Eta ama bular gitxikoa baldin bada?
--Amak bular naikoa eztaukonean, lenengo, berak daukon apurra emon bear dautso, eta gero, bei-esnez lagundu, biberoian emonda.
–Lenengo amarena beti, ezta?
–Bai, amari bular guztia amaitu arte, edo umetxoa urte betera eldu arte beintzat. Ez aiztu, amaren bularra dala umetxoen janari ta bizigairik egokiena.
–Eta, bapere eztaukanean, orduan zer egin?
–Orduan, bei-esnea edo beste esne klase gertaturen bat; Pelargon, Eledon, Celac edo beste antzeko esneren bat emon leikio umetxoari.
–Beien esnea zelan emon leioe?
–Lenengo, esnea ondo egosi, ta gero, toki fresko baten euki, eulirik edo autsik sartu eztakion ardura andiaz, ontzi garbi-garbi baten. Umeari emon bear yakon bakoitzean esnea epeldu.
–Eta zenbat emon bear yake?
–Umearen lenengo illebetean, erdibana ipini bear da biberoian esnea ta ur irakina edo egosia. Bigarren illebetean, esnea zati bi ta ura zati bat. Irugarren illebetean, esnea iru zati ta ura zati bat. Laugarren illebetetik aurrera, esne utsa. Edataldia amaituta, biberoia ondo garbitu; onetarako, ontzia ago zabalekoa izatea beti da oba, ta ez batzuek erabilten dabezan botilla ago estudunak.
–Edataldi bakoitzean zenbat esne artuko dau umeak?
–Lenengo illean, ogetamar gramo esne ta ogetamar gramo ur. Bigarren illean, berrogetamar gramo esne ta ogetabost ur. Irugarren illean, irurogeta amabost gramo esne ta ogeta bost gramo ur. Laugarren illebetetik aurrera, eun da berrogei edo eun da irurogei gramo esne utsa edataldi bakoitzean. Egunean bost aldiz emon leikioe.
–Eskerrik asko, Arrospide jauna, urrengo baten jarraituko dautsogu arlo oneri, Jaungoikoa lagun.
Arrutza eta Egia'tar Mikel
6

GaiezGizarteaAdin sektorHaurrak
GaiezGizarteaOsasunaUmeak
PertsonaiazARROSPIDE1
EgileezARRUTZA1Gizartea

Azkenak
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


Eguneraketa berriak daude