Ume Txikien Arduratzaz Blbao'ko Arrospide Jon Jaunarekin Izketaldia


2021eko uztailaren 23an
Jon Arrospide sendagileari elkarrizketa.

Ume Txikien Arduratzaz Blbao'ko Arrospide Jon Jaunarekin Izketaldia
Gaurkotasuna eskatzen yaku gure lanetan orain, euskal idazleoi. Euskerazko lanak, gaurkotasunez yantziak agertzea, bear-bearra litzakela, alegia. Eta alantxek da izan be. Gure izkuntzeak aurrerapiderik egitekotan, orretara izan bearko dau. Irakurleak gogotsuago irakurten ditue beti orretariko idaz-lanak.
Gizonaren osasuna baiño, gai urkoagorik billantzen gaitz izango dala ta, Bilbo'ko osagille ezagun batzuei, osasun gaietzaz itaune batzuk egitea otu yaku, "ZERUKO ARGIA" astekariaren irakurleak gai oneik pozik eta arretaz irakurriko dituelakoan.
Gaurko onetan, Arrospide'tar Jon jauna izango dogu erantzule. Osagille au, birietako eta biotzetiko gaizotasunetan aitua da; baina gure lan oneri azikerea emoteko edo, gaur, ume txikien arduratzaz itandu nai dautsogu beroneri. Urrengorik-urrengora, beste osagille batzuen erantzunak be, ekarriko ditugu; batean, birietako gaitzak, bestean guntzurrunetakoak, urrengoan, gibeletikoak; geroago, urdallekoak eta abar erabilliko ditugu.
Asi gaitezan ba gaurko arloan.
–Arrospide jauna, gure egunetan, lengo gizaldietan baino ume gitxiago ilten dira, askozaz be, eta ori zegaitik dan yakin nai genduke lenbizi.
–Ume jaio barriak eta bizitzaren lenengo illebetetan edo urteetan dabiltzanak, eriotzaren atzaparretatik len baino errezago iges egite orrek, zio bat baiño geiago ditu; baiña ziorik urtenena auxe dogu: gure egunetan antxiñako aldietan baiño osasun-zainbide geiago eta ugariago erabilten doguzala. Osasuna yagoteko edo gaizoari aurreak artzeko aukera ugari daukoguz gaur, antxinako gizonak ezagutzen ezebezanak, eta baita, osasuna bein galdu ezkero, osagarriak be, baditugu gaur asko ta nunnai. Gizaldi onen lenengo urteetan, esaterako, irurogei urteko gizona, agure zaar zimeldua zan, eta gaur barriz, or ikusten ditugu, larogei urteko gizonak, gordin-gordin oindiño.
–Orregaitik ba, jauna, ume txikien osasun-zaintzez ari garala, esaidazu mesedez, zenbat bider emon bear yako bularra umeari egunean?
–Lenengo iru illebetetan, iru ordutik iru ordura. Baiña, gabaz, sei ordu gitxienez itxi bear yako ezer emon barik. (Gaubeko amabietatik goizeko seirak arte).
–Egun osoan zenbat bider orduan?
–Egun osoan zazpi bider edo, emon bear yako umeari bularra.
–Eta lenengo iru illebeteak pasauta gero?
–Lau, bost eta sei illebetegaz, iru ordu terditik iru ordu terdira; sei emonaldi egun osoan.
-Eta aurrerantzean?
–Zazpi illebetetik aurrera, bost emonaldi izango ditu naikoa.
–Titi utsegaz azi bear da umea?
–Ez, amak bular ugari eukiarren, lau illabetetik aurrera beintzat, ondo da naranja, maats edo tomate urtua emotea, egunean bein, kutxarilla txiki bategaz. Umea aziaz, jateko geitxoago emon bear yako, gero esango dogun lez.
–Eta ama bular gitxikoa baldin bada?
--Amak bular naikoa eztaukonean, lenengo, berak daukon apurra emon bear dautso, eta gero, bei-esnez lagundu, biberoian emonda.
–Lenengo amarena beti, ezta?
–Bai, amari bular guztia amaitu arte, edo umetxoa urte betera eldu arte beintzat. Ez aiztu, amaren bularra dala umetxoen janari ta bizigairik egokiena.
–Eta, bapere eztaukanean, orduan zer egin?
–Orduan, bei-esnea edo beste esne klase gertaturen bat; Pelargon, Eledon, Celac edo beste antzeko esneren bat emon leikio umetxoari.
–Beien esnea zelan emon leioe?
–Lenengo, esnea ondo egosi, ta gero, toki fresko baten euki, eulirik edo autsik sartu eztakion ardura andiaz, ontzi garbi-garbi baten. Umeari emon bear yakon bakoitzean esnea epeldu.
–Eta zenbat emon bear yake?
–Umearen lenengo illebetean, erdibana ipini bear da biberoian esnea ta ur irakina edo egosia. Bigarren illebetean, esnea zati bi ta ura zati bat. Irugarren illebetean, esnea iru zati ta ura zati bat. Laugarren illebetetik aurrera, esne utsa. Edataldia amaituta, biberoia ondo garbitu; onetarako, ontzia ago zabalekoa izatea beti da oba, ta ez batzuek erabilten dabezan botilla ago estudunak.
–Edataldi bakoitzean zenbat esne artuko dau umeak?
–Lenengo illean, ogetamar gramo esne ta ogetamar gramo ur. Bigarren illean, berrogetamar gramo esne ta ogetabost ur. Irugarren illean, irurogeta amabost gramo esne ta ogeta bost gramo ur. Laugarren illebetetik aurrera, eun da berrogei edo eun da irurogei gramo esne utsa edataldi bakoitzean. Egunean bost aldiz emon leikioe.
–Eskerrik asko, Arrospide jauna, urrengo baten jarraituko dautsogu arlo oneri, Jaungoikoa lagun.
Arrutza eta Egia'tar Mikel
6

GaiezGizarteaAdin sektorHaurrak
GaiezGizarteaOsasunaUmeak
PertsonaiazARROSPIDE1
EgileezARRUTZA1Gizartea

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Eguneraketa berriak daude