Ihes plana
Agustín Ferrer Casas
Itzulpena: Miel A. Elustondo
Harriet, 2024
---------------------------------------------------------
1936ko azaroaren 16an Kondor legioko hegazkinek Madrilgo zenbait museori egin zieten eraso. Eta horixe bera da liburu honetara murgiltzen den irakurleak jasotzen duen lehen informazioa; gertakari horretaz ari den Ledesma arte historialari ospetsuaren hitzaldiaren bidez. Iragana (erasoa) eta oraina (hitzaldia). Eta bi garai horien artean ibiliko gara liburuan. Alde batetik, eraso horietatik ihesi Madrilgo hainbat eta hainbat obra Valentziara nola eraman ziren, eta testuinguru horretan jazotako lapurreta bat (Mona Lisa artelana); eta, bestetik, gaurko garaian margolan horren arrastoa bilatzen ari diren historialari ezaguna eta altxor bilatzaile baten istorioa.
Komikia osatzen duten bi garietako gertakariek badute, bakoitzak bere aldetik, misterioa eta intriga puntua. Alde batetik lapurreta nola burutu zen ikusi ahal izango dugu gerra gordinean daudelarik; eta, bestetik, altxor bilatzaileak nola engainatzen duen ikertzailea margolana aurkitzeko eta, horrela, dituen zorrak kitatzeko. Alde horretatik, irakurlea istorioa irakurtzen jarraitzera sentitzen da bultzatua; gertakari zurrunbiloan harrapatuta amaiera jakin nahian iraganeko istoriotik gaur egunera eta alderantziz saltoka dabilelarik. Nobela grafikoaren argumentuak harrapatzen zaituela, alegia.
Sentimendu edo sentsazio horretan badu zerikusia Miel A. Elustondok eginiko lanak, testuak –itzulpenak– ederki korritzen du; oso ongi lortua da komikietan itzulpenak izan ohi dituen mugak gaindituz; Ferrer Casasen irudi teknikak ere zerikusia du, lapitzez eginiko irudiak (guardako orrietan ikus daitekeen moduan) akuarelaz daude margotuta eta, azkenik, errotuladorez bukatuta. Irudi errealistak dira, ongi girotuak eta irakurlea gerra garaira edo duela urte batzuetara eramaten dutenak.
Gurean komikia, poliki-poliki, hartzen ari den garrantziaren erakusle dugu Ihes plana; 1936ko gerrako gertakari historiko batetik abiatuta misteriozko nobela entretenigarria, historia eta fikzioa nahasten dituen obra baina, batez ere, irakurlea harrapatzen duen lan gomendagarria dugu euskaraz argitaratu den Ferrer Casas nafarraren lehen lan hau.