1986. urtean Espainiako Estatuak NATOn jarraitzearen aurkako botoa eman zuen euskal gizarteak. Denborak ematen duen perspektibak oraindik ez du azaldu zeintzuk izan ziren gizartearen arrazoi sakonak gerra erakundean parte hartzeari uko egiteko.

Felipe Gonzálezen PSOEren gobernuak jarrera aldaketa izan zuen, OTAN de entrada No (NATO hasiera batean Ez) lelotik, Vota en interés de España, SI-ra (Bozkatu Espainiako interesagatik, BAI). Ondorioz, haustura sortu zen Espainiako ezkerrean, eta ez da inoiz konpondu.

Ziurrenik, Euskal Herrian botoa NATOren aurkakoa izatearen arrazoietako bat izan zen ez hain urruneko gerra baten memoria, non suntsiketak eta basakeriak ideario kolektiboan jarraitzen zuten, eta nolabait ere, ETAren borroka armatuak Espainiako armadaren beraren aurka jarraitzen zuela, bizitako gerraren jarraipen moduko bat.

Felipe Gonzálezek erreferendumean galdera nahasi bat jarri zuen boto-paperean, NATOko agintariekin negoziatutako terminoen laburpenarekin, eta boto emaile asko nahastu zituen. Gainera, hitzarmena gerora ez zuten errespetatu. Adostasun makur horrekin gerra erakunde baten menpe bizi izan gara herrialde kideetako herritarren kontrolik gabe, eta bloke komunistaren eta kapitalistaren arteko gatazka 1991n amaitu zen AEBen garaipen globalarekin… orain arte, Biden edo Trumpekin, berdin dio.

Baina hegemonia kapitalistaren goseak ez du mugarik, eta Gerra Hotzaren amaieraz geroztik gerra berriak elikatu dira desjabetutako edo zuzenean suntsitutako herrialdeetan. Helburu bakarra armamentu industriaren negozioak ematen dizkien etekinak etengabe handitzea da, milioika pertsonaren bizitzen kontura bada ere.

52 herrialdetan gerran bizi dira, belaunaldiz belaunaldi. Gerra horietako batzuk ia ikusezinak dira, eta beste batzuk, berriz, ia zuzenean transmitituak; baina guztietan gizatasun-printzipioa desagertu egin da. Erasandako herriak ez dira eskubideen subjektu, eta ez dago gerra kodeen aplikaziorik. Gizateriaren zati baztergarrikoak direlako, besterik gabe. Nazioarteko ordena pertsonen eta herrien eskubideetatik at kokatzen da.

Eta heriotza-boterearen mundu ordena berri honetan, NATOko jauntxoak eztabaidatzen ari dira zenbat diru bideratu behar duten kapitalismoak esleitzen dien boterea gauzatzeko. Gudaren jaun eta NATOren idazkari nagusi Mark Rutte-k sakrifizioak eskatu ditu, hala nola pentsioetan, osasunean eta berdintasun sistemetan murrizketak egitea, defentsan gastua handitzeko eta Europan epe luzerako segurtasuna bermatzeko.

Espainiako Gobernurik aurrerakoienaren bazkideek ziur aski kalkulagailua atera dute... ez dut ezer onik espero.