Valentziako ilargia
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen zarenerako zu zeu zara gertakari horietako bat grabatzen ari zarena”. Lehorteak, suteak, uholdeak. Herenegun Indonesia edo Pakistan, atzo Kanada edo Australia, gaur Mediterraneoa, bihar…
Ezin esan alarma gorriak piztuak ez zeudenik. Urrutira joan gabe, 2023ko Klimaren egoera txostenean, komunitate zientifikoak zioen: “Denbora amaitu da, iragarpenen agerpena ikusten ari gara, eta sufrimenduzko eszena larriak gertatzen ari dira. Sartu garen dimentsio ezezagunaren beldur gara. Laster Parisko Akordioko 1,5 graduko helburuaren porrotaren lekuko izango gara”. Azken hori, esan eta gertatu. 2024a izango da 1,5 graduko berotze langa urte oso batez gainditzen den lehena.
Dagoeneko badakigu gauza asko egin ezean ez dugula arrakastarik izango. Prebentzioa, arintzea (isurien murrizketa) eta ondorioei egokitzapena, dena batera
Ondorioen aroan gaudela jakite hutsak, alabaina, ez gaitu prestatzen datorrenerako, zientifikoki egia denak ez baitu efektu politiko automatikorik. Horregatik, egunotan entzuten ari garen “nik esan nuen”, “nik abisatu nuen”, eta inplizituki doan “inork ez zidan kasurik egin” horiek ez dute ekarpen handiegirik egiten, esaten duenaren egoa puzteaz haratago. Aitzitik, larrialdi klimatikoari aurre egiteak neurri anitz eta, batzuetan, deserosoak eskatzen dituen neurrian, borroka politiko eta kultural asko gertatu eta irabazi behar dira.
Eta ez da erraza neurrien inguruko hierarkia egitea. Zein neurri hartu eta zein ordenetan. Gero eta gutxiago fidatzen naiz arazo konplexuak sinplifikatzeko joerarekin, “hau da egin behar dena lehendabizi” esaten duenarekin. Dagoeneko badakigu gauza asko egin ezean ez dugula arrakastarik izango. Prebentzioa, arintzea (isurien murrizketa) eta ondorioei egokitzapena, dena batera. Alerta sistemak erabili eta barneratu ezean, prebentzio kultura hedatu, larrialdien koordinazioa hobetu, lurralde eta hiri plangintza berrikusi, fosilak erretzeari utzi, berriztagarrietara trantsizioa egin, gertuko elikadura sustatu, garraio publikora jauzi egin, azpiegitura politika datorrenera egokitu edota kapitalaren logika hedakorrarekin amaitu ezean, ez dugu arrakastarik izango. Dena, denok eta dena aldi berean. Neurri bakar bat mespretxatu gabe. Eta, batez ere, neurri hobeak egon daitezkeen aitzakia ez erabilita eraginkorrak diren neurriak baztertzeko.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Azken 15 urteetan dugun Internetak hartu duen bilakaera ikusita, duen eredu teknologiko eta negozio ereduari lotuta, gizatasunaren alde txarrenak areagotzeko tresna dela pentsatu dezakegu. Ideia horrekin konforme ez dauden eragileak sortu dira mundu osoan zehar. Honako... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Esaten da Simone de Beauvoir-ek idatzi zuela zapaltzailea ez litzatekeela hain indartsua izango zapalduaren lerroetan konplizerik ez balu. Niri oso normala iruditzen zait... zer nahi duzue, ba? Zapalduta zaudenean, ulergarria ere bada zure kondizio hori hobetu nahi izatea, eta... [+]
AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]