50 urte hauetan denetik egon da euskal sindikalgintzan: 80ko urteetan, adibidez, UGT, CCOO eta ELA alde batean zeuden, eta LAB eta beste batzuk bestean. Gero ELA-LAB gehiengoa nagusitu zen, eta geroago negoziazio kolektiboan UGTrekin eta CCOOrekin akordioak erdietsi dituzue hainbatetan... Nola aurreikusten dituzu blokeon etorkizuna?
LAB da hasieratik kontraboterea egin duen sindikatu bakarra. Hasieratik da independentista eta euskalduna. Lurrari ondo itsatsitako sustraiak ditugu, enborra sendotzen joan den proiektua da gurea eta adarrak zabaltzen ari da. Klase borroka eta nazio askapena ondo uztartu ditugu, eta ekosistema sindikala aldatzen ere ekarpen handia egin dugu.

Hiru eredu sindikal daude hemen: batetik, CCOOren eta UGTren kontzertazio eredua, elkarrizketa sozialean oinarrituta eta kontrabotere izaerarik gabea; bestetik, LAB eta ELA kontraboterean gaude, baina estrategia desberdinekin eta harreman gorabeheratsuekin. Guk kontraboterea ez dugu erresistentzia klabe hutsean ulertzen, herri honetan eraldaketa soziala eta eraldaketa politikoa guztiz lotuta ikusten ditugulako. Kontraboterea herri botere baten eraikuntza gisa ulertzen dugu. Presio sindikala, mobilizazioa eta konfrontazioa behar beharrezkoak direla deritzogu, eta indar hori baliatu nahi dugu klase borroka eremu guztietara eramateko.

Beraz, estrategia desberdinak daude eremu sindikalean, baina ez da egia gu CCOOrekin eta UGTrekin inongo aliantza esparrutan gaudenik. ELAri dagokionez, gustatuko litzaiguke gauzak beste puntu batean egotea, ELAren eta LABen gehiengo sindikala indarrean balego, potentzia handiagoa izango genukeelako, bai patronalaren, bai instituzioen aurrean. Une honetan ez gaude hor eta etorkizun batean bideak esango du.

Negoziazio kolektiboan, zertan bereizten zarete LAB eta ELA?
ELA, gu bezala, hainbat hitzarmenetan etorri da bat CCOOrekin eta UGTrekin. Negoziazio kolektiboan, gure arteko desberdintasun handienak ez dira CCOO eta UGT, baizik eta LABek ulertzen duela langile guztiontzako tresna bat garela, gure eredu sindikala ez dugula gure helburu korporatiboen arabera antolatu, eta ELAk hori beste modu batera lantzen du. Kontuan izan behar da ez dugula ahalmen legegilerik ez eskuduntza osorik enplegu gaietan. Negoziazio kolektiboak funtzio garrantzitsua du euskal esparruaren egituratzean, LABek beti defenditu izan ditu sektore arteko negoziazio kolektiboa, sektorekoa eta enpresetakoa, eta hor izan ditugu desberdintasunak ELArekin, eta ez bestelako aliantzetan. Gero, edukien arabera, ematen dira argazki batzuk edo besteak.

LABen eta ELAren arteko harremanak izoztuta daude gaur egun. Zer oinarri behar dira etorkizunean elkarlana sendoa izan dadin?
2017an sinatu genuen adierazpen bateratuan baziren konpromiso batzuk eraldaketa politiko eta sozialean oinarritutako prozesu bat bultzatzeko. Adierazpen hori sinatu eta denbora gutxira ELAk akordioa garatzeari uko egin zion. Horren ondoren, elkarlanari uko egiteko errelato bat eraiki du, eta horren parte da esatea LABek aliantza politika aldatu duela, eta CCOOrekin eta UGTrekin hitzarmenak sinatzen dituela. Guk erabaki dugu euskal langileei inolako onurarik ekartzen ez dien errelato hori elikatzen ez jarraitzea.

ELAk dio independentista dela, baina kontuan izan behar da Trantsizioaren garaian ELAk ez zuela hausturaren aldeko apusturik egin, hautu erreformista egin zuela; garai haietan ez zegoen kontrabotere posizioan, eta autonomia ontzat eman zuen. Ondoren, LABek tiratu du nagusiki Lan Harremanetarako Euskal Esparruaren aldeko ekimenen gurditik, eta LABen ekimenez bideratu ziren 1994ko manifestua eta manifestazioa. Independentista dela dio ELAk, Euskal Estatua behar dugula, baina urte hauetan guztietan ez du inolako praktika independentistarik erakutsi.

1974an LABen helburua Euskal Estatu Sozialista eraikitzea zen, eta orain ere bai. Gaur egun zein ezaugarri ditu estatu sozialista horrek?
Euskal Estatu Sozialistari mamia jarri diogu, edukiz bete dugu. Sozialismo hori irudikatzerakoan programa sozio-ekonomiko bat landu dugu: nolako zerbitzu publikoak izan beharko genituzkeen, estatuaren papera zein izan behar den ekonomian, langileek zein protagonismo izan beharko luketen estatu horretan, demokratizazio prozesuak nolakoa izan beharko lukeen, bai nazio gisa, bai langileen parte-hartzean ekonomian. Lan kode proposamen bat jaso dugu, gizarte segurantzako lege propio bat, trantsizio energetikoan beharko genukeen industria politika, trantsizio ekosoziala, zaintza sistema publiko eta komunitario baten beharra ere planteatzen dugu... Programa honen birtualitate handiena da trantsiziorako bide bat ere marrazten duela, teoria hutsean geratu gabe.

2015ean eredu sindikala birpentsatzeko prozesua egin genuen eta 2017ko kongresuan ideologikoki berritze inportantea gauzatu genuen, lana-kapitalaren dikotomiatik bizitza-kapitala dikotomiara eginez. Enpleguaren defentsatik bizitza duinen defentsan arituko den sindikatu batera jausi egiteko.

Trantsizio ekosoziala aipatu duzu. Ekosozialismoak eskatzen du produkzio gutxiago, desazkundea. Eta horrek lan eta enplegu gutxiago. Nola egin aurre egoera horri?
Gure berrikuntza prozesuan edan dugu feminismotik, ekosozialismotik eta antiarrazismotik, besteak beste. 2017an ekosozialismorantz egin behar genuela erabaki genuen eta oraingo kongresuan desazkundearen beharraz hitz egin dugu. Eremu batzuetan desazteak beste batzuetan hazteko aukerak ematen ditu, besteak beste zaintzaren eta zerbitzu publikoen eremuetan. Honek guztiak enpleguaren munduan izango duen eraginari begira, lanaldi murrizketa sakona planteatzen dugu: 30 orduko lanaldia. Oraindik guk bakarrik jarri dugu mahaiaren gainean horrelako erreferentzia bat, eta aldarrikapenak pixkanaka egin beharko du bidea. Kapitalismo berdearen iruzurra hor dago, eta horregatik diogu langileon parte hartzea ezinbestekoa dela. Horregatik, trantsiziorako batzordeak deitzen ditugunak sortzea proposatu dugu, behar den eztabaida soziala egon dadin.

Eztabaida politiko eta instituzionalean desazkundearen gaiak ez du existitzen. Tabu da parlamentuetan, udaletxetan... ia edozein erakundetan.
Hitz horri heltzea kosta egiten da eta gurean ere ondo neurtuta sartu da hitza, 2017tik gatoz hausnarketa horrekin. Guztiok interpelatzen gaitu, norbanakook ere gure erantzukizuna dugu, besteak beste zer eta nola kontsumitu nahi dugun erabaki dezakegulako, baina erantzukizun hori bada instituzionala ere, patronalarena... eta horregatik diogu eztabaida marko orokorragoak behar ditugula.

Europan ikusten ari gara ezkerreko mugimenduek eta sindikatuek baino eskuin muturrak erakartzen dituela langileak.
Eskuin muturra eta faxismoaren hedatze horren atzean sistemak berak sortzen duen bizi espektatiba falta dago. Kolektiboaren kaltetan, indibidualizazioaren areagotzea ekarri du neoliberalismoak. Sistemak sortutako desberdintasun sozialen ezinegon hori baliatzen ari da eskuin muturra, oso mezu errazekin, langile migratzaileak etsai bihurtuta, edota feminismoaren aurrerapenen aurrean erreakzio matxista eraginda. Euskal Herrian ez gaude balio erreakzionario horietatik salbu, baina zorionez bestelako errealitate politiko eta sindikala dugu. Horren guztiaren aurrean antidotorik onena da sindikalismo borrokalaria, feminista eta antiarrazista. Eskuin muturraren errelatoa oso modu azkarrean ari da zabaltzen gizartean eta oso adi egon behar dugu horren aurrean.

Euskal Herrian ere bai? Lantokietan sumatzen duzue?
Lantokietan oraindik ez, baina gizartean oro har bai, badira mezu asko: migratzaileak eta segurtasuna lotzen direnean, eguneroko elkarrizketetan badira mezuak, tik batzuk... McDonald’s-ak hasi zirenean, “Euskal Herrira ez dira iritsiko” esaten genuen, baina iritsi dira. Mezu, ideia eta jarrera erreakzionarioei aurre egiteko antidotoa prest izan behar dugu.