Cascanteko apaiza ez dago bakarrik pulpitutik jesukristorenak botatzen dituenean migratzaileen kontra. Europa osoan eta Mendebaldeko herrialde aberats ia guztietan joera antzekoa da: bizi hobeago baten bila datorrena kriminalizatzea eta arrazismoaren danbolinari eragitea, sutan erre daitezen zubi eta harreman guztiak.

Uda honetan Erresuma Batuan zientoka ultra ikusi ditugu komunitate musulmaneko kideak erasotzen, Southporten hiru neskatilaren ustezko hiltzaileak errefuxiatu ruandarrekin zerikusia zuela zabaldu zenean. Egiaz, Tommy Robinson eta antzeko influencer naziek sare sozialetan zabaldutako fake bat zen. Ruandarrak hegazkinez deportatzeko Rishi Sunaken plana ezerezean geratu zen uztailean, toriek hauteskundeak galdu ondoren, baina X sarearen zuzia piztea nahikoa izan da Ruandako herritarrak berriz ere jomugan jartzeko.

Alemanian, Solingeneko atentatua –hiltzailea errefuxiatu siriarra da– jarri du estakuruan Olaf Scholz kantzilerrak, hitzemateko deportazioak ugarituko dituela. Oraingoz bi dozena afganiarri eman diete pasaportea, talibanek ongi-etorri beroa egin diezaieten.

Deportazioa modako hitz bihurtu da agintarien artean, eta gure mugikorretan jasotzen ditugun Googleko albiste inozoen artean sartu digute, esaterako Kanarietara iristen diren cayuco-en harira. Albiste horiek ez digute esango 2023an 6.000 lagunetik gora hil zirela Atlantikoko bide horretan itota.

Hainbestekoa da presioa, bere burua aurrerakoitzat duen gobernu baten liderrak ere, Pedro Sánchez Espainiako presidenteak, "migrazio zirkularra" sustatu nahi duela. PPko kideek gutxienez ahobizarrik gabe hitz egin dute eta deportazio masiboak eskatu dituzte –VOX imitatzeko joera suizidari jarraitzeko–, jakin arren ilegala eta giza eskubideen guztiz kontrakoa dela hori.

Baina deportazio masiboez hitz egiten txapelduna Donald Trump da. Etxe Zurirako hautagaiak beste behin erakutsi du berak duela makilarik luzeena egurra emateko: AEBetan modu irregularrean dauden 11 milioi lagun deportatzea da bere kanpainako promesa nagusietako bat. Uztail erdialdean egindako Errepublikarren Konbentzio Nazionalean berriz esan zuen "the largest deportation in American history” izango dela, alegia, Amerikaren historian deportaziorik handiena.

Nondik atera du ideia zoro hori? Hitzaldi horretan pista bat bota zuen: "Dwight Eisenhowerrek baino gehiago deportatu beharko dugu". 1954an, Eisenhower AEBetako presidente zen garaian abian jarritako Operation Wetback (Sorbalda Bustia operazioa) du inspirazio iturri Trumpek.

Urte hartan 1.300.000 milioi migratzaile mexikar kanporatu zituzten ofizialki AEBetatik –erdeinuz "sorbalda bustiak" deitzen zieten Bravo ibaitik Texasera igerian igarotzen ziren mexikarrei–.  Baina orain badakigu operazio hura terrore eta marketin kanpaina bat izan zela, eta jendea deportatzea baino, beste interes batzuk zituela. Ángel Bermúdezek sinaturiko BBCren erreportaje batean irakur dezakegu hori guztia: "Nola izan zen duela 70 urte AEBetako migratzaileen deportazio masibo handiena?", galdetzen du egileak.

Autodeportazioak

1954ko maiatzean AEBetako fiskal orokorrak prentsa agerraldia deitu zuen, hegoaldeko estatuetan zeuden dokumenturik gabeko mexikarren kontrako "gerra totala" hasiko zutela esanez. Handik aste batzuetara, Kalifornian eta Arizonan ehunka agente elkartu zituzten sarekadei ekiteko.

Soilik lehen astean 7.000 lagun eraman zituzten autobusetan Nogales hirira, deportatuak izan zitezen. Hiru hilabeteren ostean, Border Patrol AEBetako mugako polizia bereziaren buru Joseph Swingen esanetan milioi bat migratzailetik gora atxilotu eta Mexikora itzularaztea lortu zuten.

Baina zifra horiek erabat puztuta daudela ziurtatu dio Kelly Lytle Hernández historialariak BBCri. Egiaz, 300.000 baino gehiago ez zirela izango dio, eta gehienak euren kabuz itzuli zirela: "Komunitateak ikaratzeko terrore kanpaina bat izan zen, autodeportatu zitezen". Horrela ulertzen da operazioaren berri hilabete lehenago ematea publikoki, hedabideen erabilera interesatua gakoa izan baitzen: "Prentsa etengabe joaten zen mugako patruilek sarekadak egiten zituzten lekuetara (...) operazioak benetan zuena baino dimentsio handiagoa zuela irudikatzeko".

Hernándezek badaki zertaz ari den. Historialari afroamerikarrak txikitan bere haragitan bizi izan zituen antzeko egoerak, drogen kontrako borrokaren aitzakian Poliziak bera eta bere lagunak erregistratu eta jazartzen zituen garaian. Beka bat lortuta, migratzaileen kontrolaz eta Border Patrol-aren historiaz ikertu du, eta "historialari errebelde" gisa egin da ezagun mundu akademikoan, Instagrameko kontuan arro daraman goiburua, abolizionista aldarrikatzearkein batera.

Bere esanetan, erasoaldi horrekin lurjabeak Bracero izeneko programan sartzea behartu nahi zituzten. Programa horren bidez Mexikoko eskulan merkea inportatu zuten bi hamarkadaz. Izan ere, deportaturiko migratzaileak berriz itzultzen ziren AEBetara, baina programaren barruan legalizatuta.

Alegia, deportazioa bluff bat izan zela, migratzaileen lanak jarraitzen zuelako beharrezkoa izaten krisian zegoen ekonomia estatubatuarrarentzat. "Hala eta guztiz ere, Border Patrol-arentzat publizitate kolpe handi bat izan zen hura, eta 70 urte geroago bizirik dago 'AEBetako deportazio handienaren' kondaira", dio Bermúdezek BBCko erreportajean.

Baina, Wetback operazioak mugaren militarizazioa ekarri zuen, egun ezagutzen ditugun deportazio sarekada modernoen hasiera ere bai, eta mexikar komunitatearen kontrako arrazakeria areagotu zuen, AEBetan migratzaileekiko jarrera gero eta gogorragoa zabaltzen ari zenean. Akaso halako zerbait nahi dute Trumpek eta Europako bere txotxongiloek?

1954ko mexikar migratzaileen kasuak erakusten digu deportazio planak, injustuak, ilegalak eta bideraezinak izateaz gain, ekonomikoki kaltegarriak direla deportatzaileentzat, baina politikoki oso probetxugarriak euren burua aurretik jartzen duten supremazistentzat.