Erroma salbatu zuten antzarak
Erroma, K.a. 406. Hiriak gerra deklaratu zion Veii herriari, handik 10 milia ingurura zegoen kokaleku etruriarrari. Urte luzez Veii aberastu egin zen, nagusiki gatz merkataritzaren kontrolari esker, pixkanaka erromatarrei itzal eginez.
Erromatarrek uste zuten erraz menderatuko zituztela aldamenekoak, baina gatazkak hamarkada osoa iraun zuen. Azkenean, K.a. 396an erromatarrek Veii hartu zuten, Marko Furio Kamilo jeneralaren eskutik. Garaipena ospatzeko desfilea egin zuten hiriko kaleetan. Aurrean jenerala zihoan gurdi gainean eta haren atzetik Veiin atzemandako harrapakinak: esklaboak, Veiiko babesle izandako Junoren estatua eder bat beste gurdi batean, eta antzara sakratu multzo bat haren atzetik. Marko Furio Kamilok Kapitolioko muinoan Junoren omenezko tenplu bat eraikitzeko agindu zuen. Jainkosaren estatua han jarriko zuten eta antzarak ere bai.
Veiitarrak mendean hartuta, handik sei urtera, beste mehatxu bati aurre egin behar izan zion Errepublikak; K.a. 390. urtean galiarrak, Breno buru zutela, Erromako ateetan zeuden, hiria hartzeko prest. Erraz sartu ziren eta topatzen zuten guztia birrindu zuten. Baina bizirik atera ziren erromatarrak Kapitolioan babestu ziren eta galiarren hainbat erasori aurre egitea lortu zuten. Brenok orduan gotorlekua gauez eta isilean hartzea erabaki zuen, harresian gora eginez. Txakurrek ez zuten zaunka egin, zentinelak lo hartu zuen, eta galiarrak Kapitolioan sartzeko zorian zeuden. Baina orduan karranka ozen batzuk entzun ziren, erromatar soldaduak esnatu ziren, eta galiarrak atzera egitera behartu zituzten. Junoren antzara sakratuak izan ziren eromatarrak iratzarri eta Errepublika salbatu zutenak.
Biharamunean, tribunoak bildu ziren eta lo geratu zen zentinela nahiz bere lana egin ez zuten txakur zaindariak Tarpeia harkaitzetik behera botatzea erabaki zuten. Galiarrek setioari eutsi zioten, baina gosea eta gaixotasunak haiengan ere eragiten hasi ziren eta, azkenean, urre truk, Erromatik alde egitea erabaki zuten.
Handik aurrera, luzaroan, erromatarrek liberazio egun hura ospatu zuten, eta, horretarako, hainbat txakur urkatzen zituzten, arbasoek egindako okerra ordaintzeko. Gainera, Junoren antzarak apaindu eta prozesioan ateratzen zituzten, hiritarrek heroiak bailiran gurtu zitzaten. Antzar Egunaren berri izan balute “burutik jota daude lekeitiar hauek” pentsatuko zuten
Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]
Zamora, X. mendearen amaiera. Duero ibaiaren ertzean eta hiriko harresietatik kanpo Santiago de los Caballeros eliza eraiki zuten. Eliza barruko kapiteletan askotariko eszenak irudikatu zituzten, besteak beste, eduki sexualak zituztenak: orgia bat, emakume biluzi bat gizon baten... [+]
Bera (Nafarroa), 1924ko azaroaren 7a. Anarkista talde bat Beran sartu zen goizaldean, Primo de Riveraren diktaduraren aurka egin eta Espainiako Estatuan iraultza abiatu asmoz.
Espainiatik eta Hego Euskal Herritik Baiona, Hendaia eta Donibane Lohizunera ihes egindakoen artean... [+]
Washington (AEB), 1807. AEBetako Konstituzioak esklaboen trafiko transatlantikoa debekatu zuen. Horrek ez du esan nahi esklabotza abolitu zenik, esklaboen iturri nagusia eten zela baizik. Hala, emakumezko esklaboak bihurtu ziren esklabo berriak “ekoizteko” bide... [+]
Berlingo Unibertsitate Libreko eta Zuse institutuko diziplinarteko ikerlari talde batek eredu matematiko konplexua garatu du Afrika iparraldean erromanizazioa nola hedatu zen hobeto ulertzeko.
Plos One aldizkarian argitaratutako ikerlanaren arabera, eredua osatzeko galtzada... [+]
Japonia, 1945eko abuztuaren 6a eta 9a. AEBek bonba atomiko bana bota zuten Hiroshima eta Nagasaki hirietan milaka eta milaka hildako eraginez; kopuru zehatzik ez dagoen arren, urte horren bukaeran hildakoak gutxienez 210.000 inguru izan zirela diote kalkulu zuhurrenek. Baina... [+]
Normandiako erromatar garaiko aztarnategi batean lanean ari zirela, arkeologia ikasle batzuek aurkikuntza bitxia egin dute berriki: buztinezko eltze baten barruan kristalezko flasko txiki bat topatu zuten, XIX. mendean emakumeek lurrina eramateko erabili ohi zuten... [+]
Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]
Yamagata unibertsitateko Masato Sakai arkeologo japoniarra buru duen ikerlari talde batek geoglifo ugari aurkitu berri ditu Nazcako basamortuan (Peru). Guztira 303 geoglifo topatu dituzte, orain arte ezagutzen zen geoglifo kopurua ia bikoiztuta. Horretarako adimen artifiziala... [+]
Tijarafe (Kanariar Uharteak), XIV. mendearen erdialdea. Lehen monje katolikoak La Palma uharteko inguru horretara iritsi zirenean, ikusi zuten awarek, bertako aborigenek, Eguzkia, Ilargia eta izarrak gurtzen zituztela.
Eta azken urteetan Tijarafen egindako kanpaina... [+]
Peru iparraldeko kostaldean, Pañamarca aztarnategian, mochica kulturako (K.a. 330- K.o. 800) tronu areto bat aurkitu berri dute. Arkitektura ikusgarriagatik, iruditeria erlijioso zabalagatik eta xehetasunez betetako hormairudi koloretsuengatik ezaguna da kultura... [+]
Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]
Nottinghameko Unibertsitateak Anglosaxoiei eta Vikingoei buruzko Ikasketak masterrari izena aldatu dio: Ingalaterrako Goi Erdi Aroko Ikasketak. Cambridgeko Unibertsitateko Anglo-Saxon England Journal aldizkariari ere izen aldatu zioten lehenago: Early Medieval England Journal... [+]
New York, 1870eko apirilaren 2a. New York Herald egunkariak Victoria Woodhull (1838-1927) ekintzaile eta brokerraren eskutitz bat argitaratu zuen, 1872ko AEBetako presidente hauteskundeetarako hautagaitzaren berri emanez. Inoizko hautagai gazteena zen; 34 urte izango zituen... [+]
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]