Euskara espetxean
Espetxeetan harremanak ezberdinak dira. Hainbat baldintzapen dituzte, baina nagusiak dira espetxean daudenek ez dutela bertan egon nahi eta ezin dutela elkar ekidin. Testuinguru muturreko horretan sortzen diren egoera komunikatiboak, hizketa egintzak, erregistro eta gakoak bereziak dira eta, ondorioz, arrasto agerienetakoa hizkeran islatu ohi da. Hamaika ikerketa egin dira hizkuntzalaritzaren hainbat esparrutatik, eta ondorio argia da lexikoan zein fraseologian berrikuntza iturri oparoa direla burdinen atzean sortzen diren hizkera horiek. Gerora, berrikuntza horiek kalera irten eta hizkuntzaren parte bilakatzen dira, hasieran hizkera kolokialetan, baina azkenean akademiek ere onartzen dituzte ekarpenok.
Euskarak ez du izan esparru hori beretzat. Euskaldun ugari egon dira espetxean, baina ez da gure eremua izan. Euskarak berezkoa zuen informazioa ezkutatzeko gaitasuna eta, jazarria izan bada ere, beste presoen inbidia piztu izan du. Horren lekukotasuna Txori Urdinak liburuan jaso zuen Zigor Olabarriak Santi Cobosen eskutik.
Euskaldunen arteko harremanak bereziak direla esango nuke. Horrek eraman zuen Santi, adibidez, euskara ikastera. Liskarrak ohikoak diren testuinguruan, besarkadak, zaintza keinuak eta elkarlana dira nagusi euskaraz
Hala ere, euskara ez da Puerto de Santa Maria, Alcala Meco, Picassent edo Fleury Merogiseko hizkuntza, eta bertan izan diren ehunka presoei senideak, lagunak eta herria bera urruntzeaz batera, euskara ere urrundu diete. Horri partxea jarri nahian ibili dira bost urtez berrogeitik gora irakasle, gutunen bidez eta batzuetan lagunei bisita kenduta, euskara zulo txikiren batetik sartu nahian. Arrakasta itzela izan du ekimenak, batez ere sortu diren harremanen ikuspuntutik, baina baita ikasleek lortutako emaitza akademikoei dagokienez ere. Ikasle finak inondik ere.
Orain gutxi Zaballako espetxean Kolonbian hizkuntzen biziberritzean laguntzen egiten dugunari buruzko hitzaldi bat eman nuen, euskaraz, jakina. Bertan zeuden 60 entzuleak euskaldunak ziren, tartean bi kolonbiar belarriprest eta Santi Cobos bera, Leoneko semea. Euskara komunikazio hizkuntza bilakatu da bertara heldu berri diren hainbat presoren artean. Euskara erdigunean kokatu eta hainbat ekimen sortu dituzte, bertsoak, liburuak eta mintza saioak, adibidez. Irakaspen ederra denontzat ere, euskara erdigunera ekartzea.
Euskaldunen arteko harremanak bereziak direla esango nuke. Horrek eraman zuen Santi, adibidez, euskara ikastera. Liskarrak ohikoak diren testuinguruan, besarkadak, zaintza keinuak eta elkarlana dira nagusi euskaraz, eta hori, batzuei deskolokea badakarkie ere, erakargarria gertatzen zaie beste hainbati. Euskara ikasteko eskariak izugarri igotzen ari dira Eukal Herrian dauden espetxeetan.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Euskararen biziraupena ez da euskaldunok politikaren partidan jokatzen dugun arazo bakarra, baina bai, euskalduntasunaren elementu bereizgarriena den neurrian, gure egoera gehien islatzen duena. Beste esparru batzuetan hainbeste ageri ez dena oso ongi erakusten du. Hasteko,... [+]
Adimen artifiziala gizakion eremu asko ordezkatzen ari dela badakigu: erosotasuna, abiadura, efizientzia... Mundu kapitalista honen abiadura beharretan, gizakion ahalegina oztopo dela sinetsarazi digute. Gure, klase xumeen, egiteko eta sortzeko aukerak murrizteko erasoak leku... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Autoestimuak batzuetan gauza intimoa dirudi. Baina autoestimuak zerikusia baldin badu norberak bere buruaz duen irudiarekin, norbere buruari ematen zaion balioarekin, zerikusia izango dute hartu ditzakeen erabakiek ere. Zer balio du erabakirik hartu ezin duen norbaitek? Eta... [+]
Sanmartinak gure baserrietan oso ezagunak dira, txerria hiltzeko garaia baita. Jende askok, ordea, ez du jakingo antzina San Martin egunak nekazaritza urtearen amaiera ezartzen zuela. Eta hori ez zen ahuntzaren gauerdiko eztula. Izan ere, urte amaierarekin etxeko ugazabari... [+]