Lutxanako lagun batek eta biok gogoratzeari ekin genion aurrekoan: kutsadura, hildakoak, protestak, sirenak, isuriak, hildako gehiago… Arratoiak ginela Bizkaian kantatzen zuen Eskorbutok. Txiki-txikitatik ikasi genuen gure bizitzek ez zutela ardurarik. Industria-birmoldaketa etorri zen gero eta, lindanoak memoria lapurtu izan baligu bezala, horiek guztiak ahaztea hobetsi genuen.
Desindustrializazio prozesuak Estatu osoari eragin zion. Conditio sine qua non izan zen Europara sartzeko. Izan ere, Europak hasiera-hasieratik planifikatu izan du lanaren banaketa estatukideen artean. Hala, Espainiako Estatuari hirugarren sektorean espezializatzea tokatu zitzaion eta, horren barruan, turismoan. Toki ezin aproposagoa da, bere eguzki eta paellekin, sangria eta fiestarekin… eta, jakina, edozein azterketatan, nahi barik ala nahita, ahazten diren putetxe guztiekin. Espainia liderra da prostituzioaren negozioan: lehenbiziko postua Europan, hirugarrena mundu mailan.
Denok dakigu turismoak zer dakarren. Batetik, soldata baxuak eta prekarietate handia; aldi baterako kontratuak, udako sasoian baino jango ez bagenu bezala; zerbitzu anitzeko enpresak eta esplotaziorako irudimenezko tresnak… Bestetik, hirien turistifikazioak herritarrak kanporatu egiten ditu, etxebizitza bat eskuratzea ezinezko bihurtuta. Euskal Herri osotik zehar ari gara hezur-mamietan pairatzen: Bilbon, Donostian, kostaldean, Iparraldean…
Eta hortxe Guggenheim, proiektuaren bandera-ontzia. 25 urtetako negozioaren loriak kantatu izan dituzte berriki han-hemenka. Barra-barra sartzen omen da dirutza… Bai, baina hotel, inbertsio-funts eta multinazionaletako jabeen poltsikoetara. Kito.
Baina ez dezagun ahaztu turismoa mugikortasunean oinarritzen dela. Turista bat toki batetik beste batera mugitzen den pertsona da. Azken urteotako turista uholdeak posible izan dira garraioaren eta, batez ere, hegalaldien prezio merkeagatik. Orain, petrolioaren gainbeheran bete-betean sartuta gaudela, zer? Ryanairreko zuzendari orokorrak abisatu du honezkero: hegalaldi merkeak amaitu egin dira. Eta ez da zerbait koiunturala edo gerrak sortutakoa; aitzitik, lehengaien eskasia da gerraren arrazoietako bat.
Honen guztiaren eragina pairatzen hasiak gara, depositua betetzen dugunero, adibidez. Berogailuari beldurrez begiratzen diogu, baina beldur handiagoa eman beharko liguke jakiteak oraindik piztu behar ez izana aldaketa klimatikoaren erru zuzena dela.
Lurraren muga fisikoak gainditu egin ditugu eta horrek ez dauka bueltarik. Ez dagoen tokitik ezin da atera. Eta horrek egitura sozioekonomiko osoan ezin aurreikusi dezakegun lurrikara sortuko du. Bien bitartean, beste Guggenheim bat eraikitzean tematurik diraute. Proposamen ezin zoroagoa: amaituko den negozio bati tiraka jarraitzea, non eta biosferaren erreserba baten erdi-erdian. Zer da hau, baina, txepelkerien txapelketa, ala?
Txiki-txikitatik ikasia daukagu. Gure bizitzek ez dute ardurarik sistema kapitalistan, berdez, morez edo edozein kolorez margotuta datorrela ere. Eta ez dute ardurarik sistema hori babestea helburu nagusitzat duten agintarientzat ere.
Datorren koiunturarako prestatzen egon beharko ginateke. Denbora erlatiboa da, baina ez mugagabea. Birmoldaketa sakonagoa gauzatu beharko da, pasa den mendearen amaieran inposatu zigutena baino. Oraingo honetan nahi eta nahi ez, ezinbestez eta derrigor. Eurek ere badakite, baina zintzotasuna eskatzea gehiegi bide da.