Aurreko ikasturtean irakasleekin izandako azken esku-hartzeetako batean, eskolaren izaeraren inguruan aritu ginen solasean. Hezkidetza zeharka lantzearen beharraz aritu ginen eta eskolak haur, nerabe, gazte zein eskolako langile ororentzat espazio segurua izatearen beharraz. Ahoz erraz esaten dugun hau guztia nola gauzatu zitekeen ideiak biltzen aritu ginen.
Eskolak izan behar lukeen eta bete beharko lituzkeen funtzioen inguruan hainbat eta hainbat ideia atera zen. Mugak, nolabait, argi azaleratu ziren: eskolak, pertsonen garapen integrala, parekidetasuna, justizia, ongizatea, komunitatearekiko lotura, elkarzaintza, pentsamendu kritikoa... Finean, bizigarriak diren bizitza osasuntsuak sustatu behar zituen. Pertsonen artean boterekeriarik gabeko harreman osasuntsuak sustatzeko landu beharreko edukiak ere zerrendatzen hasi ziren: komunikazio ez bortitza, gizonen pribilegioak eta desboteretzea, sexu-genero aniztasuna, dekolonialitatea edo “kultur aniztasuna”, indarkeria matxista, tratu onak, klase zapalkuntza...

Gero eta hitz potologoak agertzen hasi ziren honetan, kezkatuta hitz egin zuen irakasle bat. Irakaslea zen heinean, bere pentsamendu eta ikuspegi politikoaz ikasleak bustitzeak arduratzen zuen. Hau da, ideologia jakin bat transmititzeak kezkatzen zuen irakaslea. Neutraltasunaren gaia ez baita hezkuntza formalean lan egiten dugunok gutxitan topatzen dugun gaia. Irakasle askok, haien jardun pedagogikoaren balio etiko oinarrizko moduan ulertzen dute neutraltasuna, haurraren garapen kritikorako zumeak ezarri bai, baina hau ekintza ideologiko-politikotik bananduz.

Eskolak ideologiarik gabeko espazio aseptiko moduan ulertzen dituenik apenas geratzen delaren susmoa dugu, halere. Bestela, nola ulertu administraziotik egiten diren hezkuntza politikek haien sorkuntzan parte-hartze sozialetik duten eskasia? Edo, nola ulertu gurasoek haien haurrak sexualitate tailer batera ez joateko adierazpena eztabaida sozial, are, aurkakotasunak aurkakotasun, onargarritzat jotzea? Edo, nola ulertu, hezkidetza ematen dugunon aurkako idazki bat EAE zein Nafarroako ikastetxeetan zabaldu izana parekidetasuna eta tratu onak lantzeko garatzen dugun ibilbidean ematen ditugun edukiak faltsuak eta “zientziaren kontrako planteamenduak” direla adieraziz?

Eskolak, espazio politikoak direlako. Alegia, borrokarako espazio sinbolikoak.

Orduan, Soledad Trujillok Pedadogias queer (2019) libururako gibel solasean aipaturikoa etorri zitzaigun gogora. Hark, eskolak jendartean ematen diren posizio hegemonikoak erreproduzitzeko duen funtzioaz hitz egiten du, gaineratuz, hegemoniatik sortzen den homogeneizazio, norma (eta beraz, bazter) eta erreferentzialtasun bakanaren aurrean, kuir pedagogiak irtenbide izan daitezkeela. Zeren, bai berak eta bai guk argi dugu: jendarteko hegemonia arrazista, klasista eta zisheteropatriarkala eskoletatik kanporatu nahi badugu “beharrezkoa da ordena sinbolikorako ekoizpen baliabideetan” ere borrokatzea.