Erabileran kale!
Kale erabilera neurtu du Soziolinguistika Klusterrak eta emaitzak argi dio: beheranzko joeran doa euskarazko jarduna. Eta hori soilik balitza, hutsa. Gainera, euskarazko elkarrizketa kopurua Gipuzkoan %31 da, baina %9 Bizkaian eta %5/6 gainerakoetan. Zortzi lagunetik bat ari omen da euskaraz kalean eta horri eusten omen diogu azken bost urteotan.
Lurralde guztietan egin omen du behera adinekoen euskaraz egiteko hautuak. Gehien edo ia gehien hitz egitetik gutxien hitz egitera pasatu dira. Horrela esanda eta izurrite garaian adinekoen heriotza tasa zenbatekoa izan den jakinik… baina, barre egiteko kontua ez den arren, umorea galdu gabe segi dezagun.
"Zertarako dugu gero eta gehiagok gure hizkuntza jakitea ez erabiltzekotan? Zertarako bizia ez…? Zertarako lurra?"
Izan ere, gazte eta nerabeen artean “bizi” dugun egoera ez da kriskitinak jotzen hastekoa. COVID-19 izurritearen garaian bizi izan omen dira zoriontsuen, etxean sartuta, Play, Facebook… edo dena delakoaren aurrean eguna pasatuz, inori konturik eman beharrik gabe, gurasoen otorduak baliatuz beraiekin harremana une puntual horretara mugatzen zutela. Eskolara joan behar izan dutenean azaleratu dira ezinak eta gabeziak: bizitzeko gogorik ez; beren buruaz beste egiteko tentazioa izan du askok.
Eskolak zer funtzio edo betebehar du? Eskola esatean irakasleak esan nahi baita. Tutoreak zertan saiatu behar du, emaitzak aztertu eta gurasoei lehendik badakitena berresaten? Edozein gaitan ari den irakasleak bere gaia eman eta kito, ala aurrean dauzkan pertsonak zein egoera animiko, psikiko, sozial... bizi duten ere kontuan izan behar luke? Unibertsitateak sortzaileak, ekimeneko jendea, gogoetan trebatuak prestatzen omen dituela dio, baina horretaz galdetu dieten ikasleek ez dute beren burua ezaugarri horietan jantzirik ikusten. Eskatzea eta esatea libre!
Eta hiriak, etxebizitzak pilaka eraikita dauden leku (ohituraz bizileku deituak) horrek, zer funtzio du? Balkoia soilik falta al dute kaleko etxe gehienek? Zergatik pilatu gaituzte irabaziei begira egituratutako gune horietan? Hiriak zenbat du bizi lekutik eta lekua bizitzea noiz, non baztertu/ahaztu dugu? Bo, eta ezin ahaztu etxegabetzeak, okupak eta abar.
Erabileran kale egin dugu eta egiten ari gara; zertarako dugu gero eta gehiagok gure hizkuntza jakitea ez erabiltzekotan? Zertarako bizia ez…? Zertarako lurra? Baserri hutsak, ekologia, eskola, ikasketak… etorkinak…
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]
Lehengo batean, The Wire telesail sonatua berrikusten ari nintzela, etsipena gogora ekarri zidan eszena bat heldu zen. Bertan, The Baltimore Sun egunkariaren zuzendaritzak langileak bildu eta datozen aldaketei buruz ohartarazten die; hau da, kaleratzeez eta distira gutxiagoko... [+]
Bizi dugun kultura kontsumistak, erabiltzaile oro agintzen du gozamen neurrigabera. Slavoj Zizek dioen eran, Goza ezazu zure fetitxea, hiper-modernitatearen agindu ozena bihurtu da. Fetitxearen lekua betetzeko dauden gailu teknologikoen bidez gauzatzen baita egungo gozamena... [+]
Mamu batek zeharkatzen ditu sukaldeak: Karlosen mamuak.
Karlos ez da aurkeztu Master Chef Celebrity lehiaketara. Bere sukaldaritza-ondarea aztertuta, oso argi dauka ez duela lehiakideen aukeraketa gaindituko. Izan ere, hedabide eta gastronomiaren akademiaren ateak itxita izan... [+]
2018an itzali nituen sare sozialak, baita gailuen jakinarazpen gehienak ere, bizitzan arreta non jarri kontrolatzen hasteko saiatu asmoz. Egunero lan horretan jarraitzen dut, sitsa argira nola, nire jakin-minak errealitatea ulertzen lagunduko didan informazio freskoa bilatzen... [+]
Beyoncé futbol amerikarreko partida baten atsedenaldian, Houstonen (Texas). Kantari estatubatuarra cowboy jantzirik atera da estadio erdira. Kapela hegaluzeak tapatzen dio burua, zangoak belaunetarainoko bota luzeek. Soineko zuri urriak, berriz, izterrak eta paparra... [+]
Eskua bularrera eroan, eta bostekoa ukatu dio Siriako agintari berriak Alemaniako Kanpo Arazoetarako ministroari, ministro emakumeari. Modu adeitsuan, baina arbuioa jasan du Annalena Baerbock-ek. Aurretik, Al-Golani siriarrak, ordea, luzatu eta astindu dio eskua Jean-Noel Barrot... [+]
Urte berri goiza Joxe Ansorenak, gure aitona Isidroren anaiak, sortutako biribilketa baten izenburua da, urteberri goizean txistulariek kalez kale jo zezaten asmatua. Doinu horren airean, gaueko kondarrak bilduz joaten ginen, zabor kamioiak bezala. Behin, Sakito mozkor galanta... [+]
“Urte berri-berri, zer dakarrazu berri?” oihukantatzen genien, urteko lehen eguneko gaupasatik bueltan, bidean gurutzatzen genituen goiztiarrei. Eske puxken esperantzan gu, mozkor panparrotuok. Eta artean ez baitzen ez runner-ik ez eta selfie-rik ere,... [+]
Donald Trumpek urtarrilaren 20ean berriro hartuko du AEBetako lehendakari kargua, eta bigarren agintaldia izango du Etxe Zurian. Aurreko agintaldian, 2017-2021ean, lotsa gutxirekin ibili bazen erabakiak hartzeko orduan, agintaldi honetan konplexu urri horiek ezabatuko ditu eta... [+]
Euskadiko Selekzioa lortzea, ezbairik gabe, lorpen historikoa izan da. Baina horretan geratzen bada, euskaldun askorentzat –ni barne, nafarra bainaiz– egunik ilunena eta tristeena izango da. Lehenengo egunetako poza eta berotasuna gozatu ondoren, itzul gaitezen... [+]
Entzumen eta hizkuntza irakasleak (EHI) eta logopedak eskola publikoan zein kontzertatuetan lan egiten duten irakasle espezialistak dira. Horien funtzioen artean hizkuntzan eta komunikazioan zailtasunak dituzten ikasleei arreta zuzena ematea da, baina baita komunikazio sistema... [+]
PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]