Haurren 2021-22ko ikasturterako matrikulazioa gauzatu berri da Nafarroan. Lerro hauek idatzi orduko daturik ez dugu sare publikoan zer gertatu den jakiteko. NIEko ikastoletan, beherakada nabarmena izan da, areago Iruñerriako ikastola handietan.

Ez da kontu berria.

Zenbait hamarkadatan, Nafarroako euskaltzaleen kontsolamendurako balio izan dute ikastetxeetako matrikulazioaren emaitzek. UPNk eta PSNk alor guztietan hesitu nahi izaten gintuzten, baina bederen, urtez urte goiti egiten zuen seme-alabak euskaldun nahi zituen guraso nafarren kopuruak. Noizbait lelo ere bilakatu genuen, harrikada errekurrentea, etsaia amorratu edo argudiorik gabe utzi nahi genuenerako.
Akitu dira halako garaiak.

Barcinak asmatu zuen IIP (Ingelesez Ikasteko Programa; erdaraz, PAI) abiatu zuelarik duela 10 urte inguru. D ereduaren gorakada moteldu zuen pixkana, arruntik geldiarazteraino. Ordutik, urtez urte, hamarrenen batek ihes egiten digu matrikulazioaren ehunekoetan. %33tik hurbil ibili ginen noizbait. Iaz, %29 juxtu-juxtu. Aurten, ikusiko.
Ingelesezko irakaskuntzaren hedapenak ez du, dena dela, pixkanakako beheraldi hau bere osoan argitzen. Barkosen gobernuak (2015-2019) politika garbia eraman zuen D eredua indartzeko eta IIP ahultzeko. Seguru aski gehiago egin zezakeen. Egin zuena ez zen aski izan joera orokorrari bihurtze bat emateko. Chiviteren etorrerak ez du, bistan denez, deus hobetu.

Matrikulazioari dagokionez, gero eta nabarmenagoa da faktore demografikoaren eragina. Jaiotzeak, orokorrean, gero eta gutiago dira, eta gero eta handiagoa, berriz, etorkinen pisua jaiotze tasetan. Ez litzateke hizkuntzarendako hain arazo handia izanen, D eredura hurbiltzen diren etorkinen kopurua handiagoa balitz. Foru Komunitatean, ordea, kolektibo horrek, haurretan emankorrenak, aukerarik baldin badu, euskararik gabeko ereduak aukeratzen ditu nagusi-nagusiki bere seme-alabendako. Aldiz, euskararen eta euskarazko irakaskuntzaren hautua egin ohi duen gizarte sektorearen presentziak gero eta ahulagoa dirudi piramide erreproduktiboan.

Ez dakit inoiz batailarik irabazi(ko) dugun. Demografiarena nabarmen galtzen ari gara Nafarroan, baita, susmo hutsez, Nafarroatik kanpo ere. Alabaina, nahiago afera ez harrotu, atzerakoitzat har ez gaitzaten. Gazteriak bertzelako gizarte politika batzuk beharko ditu gure jaiotze tasak handituko badira. Hori ukatu gabe ere, badugu zertaz gogoeta egin. Alor honetan –eta bertze batzuetan– bakoitzak nahi edo ahal duena egiteko eskubidea du, bertzerik ez zen falta. Hori argi izanik ere, euskaldun eta euskaltzale gisa, suizida samarra iruditzen zait amatasuna eta aitatasuna desinzentibatzen duten jarrerei gure mundutxoan ematen zaien plaza zabala.

Adibide bat ipintze arren.