Ils construisent. Eta ondotik isilune zaratatsua. Erranaldi trinko bezain kargatua da. Eraikitzen ari dira. Etxea noski. Denek dakigu zer erran nahi duen horrek. Kasurik hoberenean lur puska bat jaso dutela eta paisaia ttittakatzen jarraikitzen ahalko dutela, sitsen moduan, airoski. Kasurik gehienetan tramite luzeetan aritu direla, notariotan, baimen eskaeratan, kreditu dosier lotzen, hori guzia ondoko bi urteetan gorriak ikusteko lanen segitzen eta zuzentzen, urteak iragateko hilabetero lansariaren parte handiena banketxeari entregatzen zorraren tapatzeko. Ondasuna sortzen dihardute. Azken finean betikoa den eredura juntatuko dira, etxetxoaren jabe, herriaren erdian. XX. mendeko etxetiarren ametsa: kausitze soziala etxea ukaitea da. Atzoko zutoin. Gaurko ilusio.

Azkenetarik izanen baitira, segur da. Maleruski, hemendik goiti gutxi egiten ahalko da holakorik, batere kasik. Hemendik aitzina ondasuna eginen da besteen hondarren artetik.

Joanago eta hondar gutxiago dago. Eta hor dago koska.

Etxebizitzaren gaiak eta lurraldearen erabilerak zer erran eman du azken asteetan.

Etxedun anitz dira preziorik gorenean saltzeaz lotsatzen ez direnak. Erosleak trumilka heldu omen dira urtebete honetan. Alokairutakoak agortzen dira agertu orduko. Lehen presioa kostaldean zen, orain erosle guziak elkarren arteko lehian dira edozein lekutan. Ez da non bizi.

Egoera sanitarioaren ondorioek ekarri dute gaia azalera berriro. Euskal Herria ez dela salgai adierazten duten pintadak agertu dira berriz. Etxe hutsak margo gorriz seinalatzen dira. Etxalde elkarteak publikatu ditu prezioen bilakaerak sareak sutan jarriz. Monbar ostatuan metro koadro gutxiko eta prezio ikaragarriko apartamendu egitasmoa bada, baita Lohitzunen gaindi milioika eurotako egoitzak. Kostaldeko herriek biztanleak galtzen dituzte. Bihar eskolak, zerbitzuak, komertzioak hestekotan egonen dira.

Higiezin agentziak ados dira: inoiz ez bezalako eskaeren lekuko dira eta eskaintza tipia dute eskutan. Baiki, azken 50 urteetako problematika da Ipar Euskal Herrian, hau zen, adibidez, IK erakundearen aldarrikapen ildo nagusietarik bat eta gaur arte beti egon da noizean behin aktualitatearen lehen planoan, dela egitasmo zehatz batzuen inguruko salaketarekin edo epe mugatuko dinamiketan. Izan ere, zer egin daiteke azalera hain txikian hain garatua den joerari buru egiteko? Zer egin salmenten frenesiaren kontra? Zer alda apartamenduak nahiago direnean asteka alokatu turistei, hemengo langileei baino? Ez dakit nehon egonen denez Ipar Euskal Herrian bezainbat egitura eta elkarte, instituzionalak nahiz herrikoiak, etxebizitzaren gaiari buruz iharduteko. Bizkitartean, biztanle orok segitzen du sufritzen bizitegiaren atxemateko orduan.

Erronkak askotarikoak dira, hala nola prezioen kontrola, lurraldearen bipiatzearen gelditzea, jendeari hemen bizitzeko aukera ematea, zuzenbide pribatuaren eta interes kolektiboaren arteko oreka atxematea, sarraskiak saihestea. Legeen aterabideak aipatzen dira, beste lurralde batzuetan bezala, jabego eskubidea baldintza jakinetan izatea, erabat zuzenbide pribatuaren kontra etorriko litzatekeena, eraikigarriak diren lurren mugatzea, artetik prezioen igoera oraindik handiagoa eragin lezakeena, jabego kolektiboak…  Eta beti galdera bera: ez ote da berantegi jada? Mende beteko desmasiek itzulirik ote dute?

Goizero, argi zirrintan, bihotza Aroztegikoekin dut.